En çok vergi ödeyenler sıralaması Türkiye genelinde, isminin açıklanmasını istemeyenlerin sayısı artıyor.
1999 yılında sayıları sadece 11’di. 2013 yılında ise Türkiye genelinde en çok vergi ödeyen 100 kişiden 33’ü isminin açıklanmasını istemedi. “Vergisini ödeyen örnek vatandaş” sözlerine de konu olan isimler arasındaki vergi rekortmenleri, kamuya açıkça “örnek olmaktan” her yıl biraz daha uzaklaşıyor. 2013 yılında en çok gelir vergisi ödeyen 100 kişiden 33’ü adının açıklanmasını istemedi. Gizlemek tamamen kişisel sebeplere dayanabilir. Vergi hukuku açısından bir sebebi olamaz. Kişinin çevresindekilerin borç isteme ihtimalinden tutun yanında çalışanların zam istemesine, mafyavari tehditler almaktan çekinmesine, çeşitli kuruluşların ‘bağış’ diye kapısına dayanmasına kadar birçok kişisel sebep olabilir” diyen Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Başkanı Dr. A. Bumin Doğrusöz, bu sebeplerin on yıl önce de ileri sürülebileceği ve temelde neyin değiştiği sorumuz üzerine; “Demek ki kişilerin bu tip endişelerini artıran yapı, toplumda daha da güçlendi” diyor.
Türkiye genelinde Mart 2014’te 1 milyon 861 bine yakın mükellef yıllık gelir vergisi beyannamesi verdi. Beyan edilen gelir vergisi matrahı yaklaşık 31 milyar 615 milyon TL ve bunun üzerinden 8 milyar 389 milyon 820 bin TL gelir vergisi tahakkuk edildi. 2013 vergilendirme dönemi içinde mükellef başına ortalama 16 bin 990 TL matrah beyanında bulunulurken, beyan olunan bu matrahlar üzerinden ise mükellef başına ortalama 4 bin 509 TL yıllık gelir vergisi tahakkuk edildi. Yüksek vergi grubunda efektif vergi oranı yüzde 35’e kadar çıkıyor. “Ne kadar vergi verdiğinizin görülmesi, kabaca gelirinizin hesaplanmasını da mümkün kılacaktır. İşte asıl sorun da bu. İnsanlar, ödedikleri verginin değil, gelirlerinin bilinmesini istemiyor” diyen Mazars/Denge Denetim YMM Vergi Hizmetleri Ortağı Dinçer Aydemir, bu durumda rakiplerin, şirketin büyüklüğünü de tahmin edebileceklerini ekliyor.
Gizlenmenin üç nedeni olabilir
Vergi rekortmenlerinin isimlerini gizlemelerini üç faktöre bağlayan, fakat hangi faktörün daha etkili olduğunu ise “tartışmaya açık” diye değerlendiren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Murat Şeker, öncelikle siyasi-ideolojik faktörlerden bahsediyor. Şeker’e göre, son on yılda yükselen yeni sermayedarlar vergilerini ödeseler de şahıs düzeyinde fazla ön plana çıkmayı tercih etmiyor. İkinci nedenin ekonomik olabileceğini söyleyen Şeker, özellikle borsa tabanlı şirketler açısından doğabilecek risklere işaret ediyor: “Bu kişilerin şirketleri halka açık ya da kamuoyunun bildiği şirketlerse, şirket sahibinin bu listedeki sıralamada bulunduğu yerin değişmesi, sahibi olduğu şirketlerin hisse senedi değerlemesinde bir dalgalanmaya yol açabilir.” Son olarak psikolojik ya da sosyolojik nedenlere değinen Şeker, insanların toplum içinde çok zengin olduklarının bilinmesinin yaratacağı kaygı, korku ve güvenlikleriyle ilgili duyabilecekleri endişeden söz ediyor.
Geçtiğimiz yıllarda yapılan Varlık Barışı’nın da gelirde yarattığı ani yükselmeler ile vergi rekortmenleri listesinde “yeni isimsiz” kişileri ortaya çıkarmış olabileceği söyleniyor. Yurtdışında geliri olanların bu geliri yurtiçine getirmeleri çok düşük bir vergiyle mümkün oldu. Yurtdışından bu yolla gelen paranın kaynağı da sorulmuyor. Kaynağı belli olmayınca, ismi açıklanmayanlar arasında Varlık Barışı ile listeye dahil olan kişilerin, “Neden bugün listedesin?”, “Kaynağı nedir?” sorularıyla karşılaşma ihtimalleri var. Elbette bunlar varsayım. Çünkü ismi açıklanmayan kişilerin hangi sırada oldukları, listede nasıl yer değiştirdikleri gibi bir istatistik de yayımlanmıyor.