Fortune 500 Türkiye Listesi’ne 2019’da 6 iştirak şirketi ile giren İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2020 yılında bu sayıyı 10’a çıkardı. 2020 net satış rakamlarına göre yapılan değerlendirmede Fortune 500 listesinde İGDAŞ, İSPER, İSTAÇ, Metro İstanbul, KİPTAŞ, İSTGÜVEN, İSFALT, Ağaç A.Ş., İSTON ve İstanbul Halk Ekmek A.Ş. yer aldı. ŞULE LALELİ
Farklı alanlarda faaliyet gösteren iştirak şirketleri ile değer yaratan İBB, istihdam olanaklarıyla sosyal ve ekonomik anlamda önemli çalışmalara imza atıyor. Ulaşımdan enerjiye, konuttan çevre yatırımlarına kadar birçok farklı alanda faaliyet gösteren İBB iştirak şirketleri, Fortune 500 Listesi’ndeki performasıyla da dikkat çekiyor.
Liste performansıyla ilgili Fortune Türkiye’nin sorularını yanıtlayan İBB İştiraklerden Sorumlu Başkan Danışmanı Ertan Yıldız, İBB iştiraklerinin doğrudan veya dolaylı olarak hisselerinin İBB’ye ait olan “anonim şirket” statüsünde şirketler olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor:
“Sıradan anonim şirketlerin tabi olmadığı Kamu İhale Kanunu ve Sayıştay denetimi gibi bazı kamusal uyum yükümlülükleri bulunuyor. Bu yönüyle şirketlerimizin mevzuata uyumu gözetip, özel sektördeki rakipleriyle yarışabilecek derecede verimli ve etkin yönetilmesi ve aynı zamanda halkımıza en kaliteli hizmeti makul maliyetlerle sunması gerekli. Bu hedeflerin tamamını eşzamanlı olarak başarabilmek için yetkin işletme yönetimlerine sahip olunması ve işletmeler arasında koordinasyon ve uyumun üst düzeyde olması sağlanmalı. 2019 mahalli seçimlerinden sonra Ekrem İmamoğlu’nun başkanlığa seçilmesin den sonra başkanımızın liderliğinde hem İBB ve bağlı kuruluşlarında hem de iştirak şirketlerimizde hızla durum tespiti yaptık, yapmamız gerekenleri belirledik. Şirketleri devraldığımızda pek çoğunun mali ve yönetsel manada çok ciddi sıkıntılar içinde olduğunu söylemek doğru olacaktır.”
Şirketlerle ilgili bir yol haritası belirleyerek çalışmalara hız verdiklerini söyleyen Yıldız, öncelikle acil sorunların çözümüne yönelik çalıştıklarını söylerken, 10 firmanın geçmiş dönem vergi ve SGK borçlarından dolayı İBB ihaleleri de dahil hiçbir kamu ihalesine giremediğini söylüyor. Bu konuda kamu borçlarının yapılandırılmasına çalıştıklarını ve ödemeleri yaptıklarını anlatıyor.
Yıldız; “Kısa vadeli tedbir- lerimizi alırken orta vadeli stratejilerimizi oluşturduk. Öncelikle yetkin yönetim ekipleri oluşturmaya çalıştık, gerçekçi bütçeler yaptık, personel yapımızı, yatırımla- rımızı planladık. Nasıl daha yaygın ve kaliteli hizmet veririz anlayışıyla planlarımı- zı yaptık. Tüm zorluklarımıza rağmen başkanımız Ekrem İmamoğlu liderliğinde yöne- tim ekibimizle birlikte takım anlayışıyla çalışıyoruz” diyor.
TAKIM ÇALIŞMASI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR STRATEJİLER
2020 yılında başlayan pandeminin İBB işletmelerinin finansal performansına olumsuz etkilerini asgari düzeye çekebilmek için takım çalışmasıyla başarılı sonuçlar elde ettiklerini söyleyen Yıldız, aynı zamanda İstanbul’da önemli bir işveren olarak 60 binden fazla doğrudan istihdam sağladıklarına değiniyor.
Fortune 500 Listesi’nde daha önce zararda olan Halk Ekmek, Ağaç A.Ş., İSTON ve İSFALT’ın bu sene listede performanslarıyla dikkat çekmeleriyle ilgili olarak ise şirketlerin içinde bulunduğu mali tablo ve yaşanan değişim performansını Yıldız şöyle anlatıyor: “İBB iştiraklerinin hissedarı İBB olduğundan, şirketlerimizin paydaşları da tüm halkımız. 2020’de listedeki 10 şirketimizin 9’u kârlı. 2021’de ilk 500 listesinde daha fazla şirketle yer alıp, tüm şirketlerimizin kârda olmasını hedefliyoruz. Örneğin İstanbul Halk Ekmek, maliyetlerindeki artışlara rağmen ekmek fiyatlarını hep en düşük seviyelerde tuttu. İstanbul Metro A.Ş. halkımıza en uygun fiyattan en kaliteli ulaşım hizmeti sağlıyor. Kiptaş, elindeki tüm kaynakları dar gelirli vatandaşımızı konut sahibi yapma hedefine yönelik harcıyor.”
İBB’nin şirketlerle ilgili olarak rekabet sağlamak üzere gelecek döneme ilişkin geliştirdiği stratejilerle ilgili olarak ise şirketlerin her biri kendi işkollarında kurumsal yönetişim ilkelerine bağlı ve yenilikçi uygulamalarla gelecek dönem stratejileri belirliyor. İBB’nin “Yeni nesil belediyecilik anlayışıyla şehrin tüm değerlerine sahip çıkarak üreten, kültürel ve sosyal yaşamı ile 24 saat yaşayan bir İstanbul için erişilebilir hizmetler sunmak” misyonu dikkat çekiyor. İBB iştirakleri kamu bütçesinden pay almıyor, kendi gelirlerini üretip kâr ederek hem yatırımlarına devam ediyor hem de İBB başta olmak üzere hissedarlarına temettü dağıtıyor. İşletmeler, 2020 yılı kârından toplam 750 milyon TL temettü dağıtıyor.
2021’de stratejik öneme sahip olan ve kendini kısa sürede finanse edebilecek yatırımlar gündemde. İsper 2020 yılı içerisinde 6 yeni şube daha açarak toplam Bölgesel İstihdam Ofis sayısını 9’a çıkardı. 13 bin 160 kişiye iş imkanı sağlandı.
İstaç’ın 2020’de 20 MW kapasite ile devreye aldığı atık yakma ve enerji üretim tesisi tam kapasiteye ulaştığında Avrupa’nın en büyük tesisi unvanına sahip olacak proje yıllık 1,4 milyon ton sera gazının atmosfere salınımını da engelleyecek. 16 ayda 7,27 milyon dolar değerinde 5,9 milyon ton karbon kredisi satışı yapan İstaç A.Ş. önemli çalışmalar gerçekleştiriyor.
Yıldız diğer çalışmalarla ilgili de şu bilgiyi veriyor: “Metro İstanbul’da M7 Mecidiyeköy-Mahmutbey metro hattını sonra T5 Alibeyköy-Eminönü metro hattının Alibeyköy Cibali bölümünü ve son olarak da M9 metro hattının İkitelli Sanayi-Bahariye bölümünü hizmete açtık. Bunların dışında 10’un üzerinde hatta inşaat çalışmalarımız sürüyor. İstanbul Halk Ekmek deneme üretimine bu yılın sonunda başlayacak olan Hadımköy fabrika yatırımını tamamlayarak üretim kapasitesini yüzde 35 artıracak. Fortune 500 listesinde olmamasına rağmen İstanbul Enerji A.Ş. firmamız biz görevi devraldı- ğımızda durmuş bir yatırım olan Seymen-Silivri deki çöp gazından enerji üretim tesisi için 120 milyon TL yatırım yaptı ve bu sayede tesis devreye alındı. Böylece İstanbul Enerji A.Ş. önemli bir enerji elektrik üreticisi haline geldi. Pandemi sonrası örneğin Beltur’da önümüzdeki dönemde belirgin bir ivmeyle büyümeyi sağlayacak şekilde planlamalar yapıyoruz.”