Petrokimyasalların küresel piyasa değerinin 2025 yılına kadar 958,8 milyar dolara yükselmesi bekleniyor. Sanayide oyunun kuralları dijital dönüşüm süreçleri ile yeniden yazılırken, geleceğe odaklananlar ise bir adım öne geçiyor. Türkiye’deki cari açığı yaklaşık 1,5 milyar dolar azaltması beklenen Star Rafineri ile maliyetleri azaltıp, verimliliğini artırmayı planlayan Petkim, aynı zamanda dijital dönüşüm yatırımlarıyla Türkiye’nin ve Azerbaycan’ın en ileri dijital şirketi olmayı hedefliyor.
(Begüm Nur Alkış/ Fortune Türkiye)
Dünya Ekonomik Forumu’nun kurucusu Klaus Schwab, Dördüncü Sanayi Devrimi kitabında, ürün ve hizmetlerin değerlerini artıran dijital yetenekler iyileştikçe, yeni teknolojilerin kuruluşların varlıklarını algılama ve yönetme tarzlarını dönüşüme uğrattığından bahsediyor. Bütün yeni gelişmeler ve teknolojiler tek bir ortak özelliğe sahip, hepsi de dijitalleşmenin ve enformasyon teknolojisinin her yere nüfuz eden gücünü kaldıraç olarak kullanıyor. Petkim’in 2019 yılı gündeminde de dijitalleşme ilk sırada yer alıyor. Petkim, fabrikalarının üretim ve bakım süreçlerinde yapay zeka uygulamalarını yaygınlaştırarak, dijitalleşme çalışmalarını hızla sürdürüyor. 2019 yılında dijital dönüşüm alanındaki yatırımlarını artıracak Petkim, Türkiye’nin ve Azerbaycan’ın en ileri dijital şirketi olmayı hedefliyor.
Statista verilerine göre, 2014 yılında petrokimyasalların küresel piyasa değeri 514,5 milyar dolardı ve 2025 yılına kadar 958,8 milyar dolara yükseleceği tahmin ediliyor. Öte yandan fabrikalar, yeni süreç teknolojileri ile akıllı hale geliyor. Akıllı fabrikaların temelini oluşturan nesnelerin interneti ile 2020’de internete 50 milyardan fazla cihazın bağlı olması bekleniyor. Uluslararası Robotik Federasyonu verilerine göre, 2019’da endüstriyel robotların sayısının 2,6 milyona çıkması öngörülüyor. Günümüzde sanayide oyunun kuralları yeniden yazılırken bir yandan da geleceğe odaklananlar dijital dönüşüme doğru hızlı adımlarla ilerliyor.
Dijitalleşme alanındaki iyileştirme ve optimizasyon projeleri Petkim’in net kârlılığını pozitif yönde etkiliyor. Petkim’in 2018 yılının üçüncü çeyreğinde faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı (FAVÖK), yılın ikinci çeyreğine oranla yüzde 75 artarak 767 milyon TL olarak gerçekleşti. 2018’in ilk dokuz ayında 915 milyon TL net kâr elde eden Petkim ile ilgili Petkim Genel Müdürü Anar Mammadov, küresel ekonomik dalgalanmaların yaşandığı bir dönemde şirketin satış hacmini ve kârlılığını artırarak güçlü bir performans sergilediklerinin altını çiziyor. 2018’in ikinci yarısında dijitalleşme yolculuğuna çıktıklarını ve 2019 yılında tüm Petkim’e dijitalleşme kültürünü yayacaklarını da belirten Mammadov, ayrıca Star Rafineri ile entegrasyonun ve dijital dönüşüm çalışmalarının Petkim’in verimliliğini daha da artıracağını söylüyor.
Türkiye petrokimya sektörünü, dışa bağımlılıktan kurtaracağı öngörülen Star Rafineri, 6,3 milyar ABD dolarlık bir yatırım bedeliyle hayata geçirildi. Star Rafineri, 1,6 milyon tonluk nafta ile ülkemizdeki cari açığın önemli bileşenlerinden dizel, jet yakıtı ve LPG gibi petrol ürünlerinin üretimi gerçekleştirilecek. Ana yakıt olarak emisyon salımı açısından daha çevreci olan doğalgazı kullanacak olan Star Rafineri’nin öncelikli hedefleri arasında üretim kapasitesini artırmak, istihdam yaratmak, ithalattan sağlanacak döviz tasarrufu ile cari açığı azaltmak ve rekabet gücündeki artışla ülke ve bölge ekonomisine kayda değer katkı sağlamak yer alıyor.
2019 yılında en büyük odak noktalarının Star Rafineri ve Petkim arasındaki sinerjileri bulup, yakalamak olacağını söyleyen Mammadov, “Türkiye’nin en büyük problemlerinden biri cari açık. Ocak 2019’da da satışlara başlayacak Star Rafineri’si bu cari açığı neredeyse 1,5 milyar dolar şekilde azaltacak. Star’da üretilen ürünlerin neredeyse yüzde 100’ü Türkiye’de satılacak” diyor. Star Rafineri ile birlikte Petkim için sadece lojistik maliyetleri açısından yaklaşık 50-60 milyon dolar civarında net bir fayda bekleniyor. Star Rafineri ile Petkim’de lojistik maliyetlerinin azalması, hammadde güvenliğinin artması, ürün spesifikasyonlarında sürdürülebilirlik, aromatikler üretiminde verim artışı öngörülüyor.
2019’da ticari satışlara başlayacak olan Star Rafinerisi projesine ilişkin katma değer beklentilerinin devam ettiğine değinen GCM Menkul Kıymetler Araştırma Uzmanı Enver Erkan, söz konusu yatırım ile beraber şirketin hammadde tedariki ve maliyetlerinin olumlu yönde etkileneceğini belirtiyor. Şirketin üçüncü çeyrekte satış gelirleri ve brüt kârının kurlardaki yüksek artışın olumlu etkisiyle iyi bir görüntü sergilediğine dikkat çeken Erkan, “Petkim, Star Rafineri ile yıllık 270 bin ton karışık ksilen ve 1,6 milyon ton nafta alınmasına yönelik anlaşma imzaladı. Petkim aynı zamanda dolaylı olarak Star Rafineride yüzde 18 paya sahip olacak. Petkim hisseleri için yüzde 27 potansiyel ile 6,70 TL hedef fiyat öngörüyoruz” diyor.
Son dönemde petrol fiyatlarındaki artış ise petrokimya sektörü marjlarını daraltıyor. Erkan, Platts Global Petrokimya Fiyat Endeksi ikinci çeyrekte ortalama 1.062 USD seviyesinden, üçüncü çeyrekte 1.105 USD seviyesine yükselirken; etilen-nafta marjının aynı dönemler arasında 569 USD’den 542 USD’ye gerilediğini belirtiyor. Erkan ayrıca şirketin petrol ve döviz kaynaklı maliyet artışlarını fiyatlarına yansıttığını söylüyor. Naftanın çok net olarak petrol fiyatlarına bağlı olduğunu belirten Mammadov ise, “Bizim gibi nafta bazlı üreticiler için petrol fiyatlarındaki artış hammadde fiyatının yükselmesine yol açtı. Bu da tabii ki marjların daralmasına sebep oldu. Piyasaya bağlı olan koşulları, verimliliği artırarak dengelemeye çalışıyoruz” diyor. Petkim’in enerji tüketimi ise günde 1 milyon dolara yakın. Petkim’de her yıl yüzde 1-2 arasında enerji verimliliği artırılmaya çalışıyor.
Temmuz 2016 yılında Petkim Genel Müdürü olan Anar Mammadov, göreve geldiğinden bu yana optimizasyon, kültürel değişim ve dijitalleşme alanına yoğunluk verdiğini belirtiyor. Artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerini üretim, bakım ve iş güvenliği birimlerinde kullanmaya başladıklarını söyleyen Mammadov, “Dünya bugün o kadar hızlı değişiyor ki, bizim de bu değişime çok hızlı adapte olmamız gerekiyordu. Bu nedenle 2017 yılından itibaren yeni kültürel değişim ve değer yaratma programımız ‘Petkim Benim’i başlattık” diyor. Petkim Benim, yeni nesil yönetim, optimal süreçler, yeni organizasyon kültürü ve yüksek performans kültürü olarak özetlenebilecek çıktılarıyla daha iddialı hedefler doğrultusunda Petkim ve Türkiye için daha fazla değer yaratmaya odaklanıyor.
Mammadov ayrıca, Türkiye’de ve dünyada öncü olmasını hedefledikleri Ar-Ge çalışmaları ve inovasyonları için Massachusetts Institute of Technology (MIT) ile çalışmalarını da devam ettiklerinin altını çiziyor. Petkim, 2 bin 500 kişilik doğrudan istihdamı ve 2017 yılında gerçekleştirdiği 7 milyar lirayı aşan net satışlarıyla, sektördeki konumunu ve deneyimini MIT’nin global Ar-Ge ve mühendislik projelerindeki geniş uygulama ve insan kaynağı altyapısı desteği sayesinde daha da ileriye götürmeyi hedefliyor. Ayrıca dijital dönüşüm kapsamında çalışanların yapay zeka, makine öğrenmesi, büyük veri ve analitik araçların kullanımı ile ilgili yetenekler edinebilecekleri Petkim Dijital Akademi’nin de yer aldığı şirketle ilgili Mammadov, “Petkim’de herkes dijital düşünsün, verdiğimiz her önemli kararı tecrübe bazında değil, veri bazında vermek istiyoruz” diyor. Petkim’deki dijital atak süreci, akla Yunan filozof Heraklitos’un, “değişmeyen tek şey değişimin kendisidir” sözünü getiriyor ve yeni dünyada önemi gün geçtikçe artan dijital değişimin, ekonomiye, şirketlere ve bireylere farklı etkilerinin fotoğrafını çekiyor.