Şule Laleli – İstasyon şefi olarak görev yapan 35 yaşındaki genç kadın, 6 ay çalışmak üzere girdiği sektörde, işini çok sevdiği için bırakamadığını ve devam ettiğini söylüyor. Erkeklerin ağırlıkta olduğu bir sektörde işe girmesine gösterilen tepkileri büyük bir olgunlukla karşılamış. Öte yandan kadın sürücülerden aldığı olumlu tepkilerle motive olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Akaryakıt istasyonumuza gelen kadın müşteriler, kendilerine yardımcı olan hemcinslerini görmenin rahatlığıyla daha rahat hareket ediyorlar. Bu durum bizi de olumlu etkiliyor. Erkeklerin dünyasında mesleki cinsiyeti ortadan kaldırdığımız için mutluyum.” İstasyonun az ötesinde ise ön sahada pompa başında görev yapan akaryakıt satış yetkilisi bir kadın ve market satış yetkilisi de… Bu istasyonda vardiya amiri, muhasebe elemanlarıyla kadınlar erkeklerle bir arada ve profesyonel bir ortamda çalışıyorlar. Kadınlar, kendilerine fırsat verildiğinde neler yapabileceklerini ispatlıyorlar. Taze kahvesinden lezzetli sandviçlerine, temassız ödeme sistemlerinden geniş market bölümlerine kadar bu akaryakıt istasyonu, kadın ve erkek çalışanlarıyla uzaktan bakıldığında daha güçlü ve kolektif bir yapıda görünüyor. Yakından bakıldığında ise akaryakıt sektörünün yenilikçi markası OPET, Türkiye’nin gündemindeki en önemli konulardan birini gündemine almış görünüyor. “Kadın ve İstihdam”… Bu özel sosyal sorumluluk projesiyle, toplumsal algıyı değiştirmek ve çalışma hayatında kadınlara fırsat eşitliği sunmak en büyük hedef. Türkiye’de 1700’ü aşkın akaryakıt istasyonunda faaliyet gösteren OPET, bu projesiyle topluma önemli bir mesaj veriyor. “Kadın isterse her alanda başarı elde eder.” 1997 yılından bu yana akaryakıt dağıtım sektörünün içinde yer alan Filiz Öztürk, kadının adının olmadığı bir alanda ‘kadın gücü’ için OPET olarak yıllarca mücadele veren bir isim. Uzun yıllar akaryakıt dağıtım sektöründe çalışmış, sektöre başta hijyen standardı olmak üzere pek çok katkı sağlayan işlerde öncülük etmiş. Filiz Öztürk, annesi Nurten Öztürk’ü ve babası Fikret Öztürk’ü ve yıllarca öğretmenlik yapan dedesi Cezmi Bilgin’i kendisine örnek aldığını söylüyor. Bugün OPET Yönetim Kurulu Üyesi/ Kadın Gücü Projesi Lideri olarak görev yapan Filiz Öztürk, başarılarını kendisini yetiştiren bu özel üç rol model büyüğüne saygı dolu cümlelerle ithaf ediyor. Filiz Öztürk’ün eğitim ve kariyer karnesi, deneyimlerinin ve mesleki bilgilerinin harmanlanmış hali.. Eğitim yıllarından itibaren sahada önemli görevler üstlenen Öztürk, Bilkent Üniversitesi İşletme Bölümü’nde okurken New York Ithaca Üniversitesi İşletme Bölümü’ne geçiş yapıyor. Eğitimini burada tamamladıktan sonra, Oxford ve Cambridge’te Uluslararası Petrol Ticaret ve Fiyatlandırması konularında eğitim alıyor. Koçbank’ta başladığı kariyerini, 1997 yılından beri OPET’te sürdürüyor. Öztürk, OPET’te Planlama ve Fiyatlandırma bölümü ardından sırasıyla Finans Müdür Yardımcısı, Perakende Satışlar Planlama Müdürlüğü ve İkmal Müdürlüğü görevlerini yürüttükten sonra, Zincir Mağazalar Direktörü, İkmal ve Teknik-Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapıyor. OPET’in 2018 yılında uygulamaya alınan kadın istihdamını artırmaya yönelik projesi ‘Kadın Gücü’nün liderliğini yürüten Öztürk, halen Yönetim Kurulu Üyesi olarak aktif görev yapıyor.
Kadınların iletişim becerileri yüksek
Bir çırpıda özetlediğimiz bu kariyer süreci, beraberinde çok büyük bir projeyi hayata geçiren kadın lider olarak Öztürk’ü önemli bir konuma taşıyor. Kadınların istihdam edilmesi ve iş hayatında omuz omuza çalışma statüsünü akaryakıt sektöründe gerçekleştirmek hayali ağır basıyor ve Öztürk bu projenin lideri olarak önemli bir adım atıyor. Kadın istihdamı acaba akaryakıt istasyonlarında nasıl şekillenebilir? Bu konuda Öztürk; “Bayileri ikna etmek çok kolay olmadı. Bayi eşlerini, kadın bayilerimizi ve az sayıdaki kadın çalışanları bir toplantıya çağırdık ve fikir alışverişinde bulunduk, bu konuda desteklerini istedik. Projemize inandılar ve biz de yavaş yavaş istasyonları gezmeye başladık. Bu süreçte ikna etmemiz gereken bazı bayiler oluyordu kalıplaşmış önyargılardan dolayı…” diyor. Öztürk, Bayi Performans Değerlendirme ve Ödüllendirme sistemi ile Opet Bravo’da da kadın istihdamıyla ilgili ilave 10 puanlık bir puan tanıdıklarını söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Bayilerimiz de kadın güçlerimizin performanslarını gördükçe projeyi daha da sahiplendiler. Çünkü kadınların gerçekten iletişim konusundaki becerileri çok yüksek. Çok farklı bir atmosfer yaratmaya başladılar istasyonda. Bir taraftan bayi memnuniyeti de bu konuda arttı çünkü kadının başında olduğu her pompada satışlarımız yüzde 4 oranında arttı. Ve müşteri şikayetleri de azaldı.” OPET akaryakıt istasyonunda karşılaştığımız 42 yaşındaki yazılım uzmanı S.Ç, istasyonda edindiği izlenimi ve deneyimi şöyle yorumluyor: “Çok yakın bir zamana kadar belki de sadece aracıma yakıt almak, lastiğimin havasını şişirmek üzere uğradığım bu istasyon, artık birçok ihtiyacımı karşıladığım bir yer. Güvenlik tam ve rahat bir soluk alıyorum. Şimdi bu alternatiflere artık kadın gücü de eklendi. Artık yol güzergahlarında da kadınlarla yol arkadaşıyız ve birbirimizi iyi anlıyoruz.” OPET’in kadınlarla güçlendirdiği yol arkadaşlığı daha da güçlenecek gibi görünüyor.
İstasyonları fayda merkezine çevirmek
Bugün marketleri, kahve köşeleri, temiz tuvaleti, bebek bezi değiştirme alanları, çocuk tuvaleti gibi tüketicilerin pek çok ihtiyacına yanıt veren OPET, önümüzdeki dönemde elektrikli araç şarj üniteleriyle de müşterilerinin taleplerine yanıt vermek üzere hazırlıklarını yapıyor. Amaç, akaryakıt istasyonlarını toplumun ihtiyaçlarına göre şekillendirmek ve fayda sağlamak. Bu fayda odaklı projede nasıl bir sonuç alındı? Öztürk: “Mart 2018’de proje ilk başladığında OPET ve Sunpet istasyonlarımızda kadın çalışan sayısı 1.541 idi. Oransal olarak ifade etmek gerekirse çalışanların toplamı içinde kadınları payı yüzde 8’ler düzeyindeydi. Ocak 2025 itibarıyla ise istasyonlardaki 17 bin 199 çalışanın, 4 bin 66’sı artık kadınlardan oluşmakta. Toplam kadın çalışan sayısı yüzde 164 artarken kadın çalışan oranı yüzde 23,6’lara çıkmış durumda. Bugün OPET ve Sunpet istasyonlarında Türkiye’nin 81 ilinin 81’inde kadın güçlerimiz hizmet verir hale geldi” diye özetliyor. Proje kapsamında ilk olarak akaryakıt istasyonlarında, her istasyonunda en az iki kadın çalışan olması hedeflenmiş. Proje ile kadın istihdamında önemli bir artış sağlanmış. Mesela; kadın istihdam eden bayilerin satışlarında pompa başına yüzde 4’lük artış söz konusu. Yine genel müşteri şikâyetlerinde yüzde 9 düşüş var. Projenin bilinirliğinin artmasıyla birlikte müşteri memnuniyeti, bayi bazında yüzde 951 gibi çok yüksek bir oranda artmış durumda. Bugün genel olarak bakıldığında enerji sektöründe kadın istihdamı, pek çok sektörün gerisinde kalıyor. Dünya genelinde yapılan bir araştırmaya göre, kadınlar, petrol ve gaz sektörü iş gücünün ortalama yüzde 23’ünü oluşturuyor. Türkiye Enerji Sektöründe Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Araştırması’na göre, enerji sektöründe kadın istihdam oranı yüzde 20’lerde. Akaryakıt dağıtım sektöründe bu oran yüzde 7-8’lere kadar iniyor. “Toplumsal kalkınma için kadınların ve gençlerin hayatın her alanında yer alması büyük önem taşıyor. Bu noktada öncelikli hedefimizin OECD ortalamasını yakalamak olduğunu düşünüyorum” diyen Öztürk, OECD ülkelerinde kadınların istihdama katılma oranının 2023 yılı sonu itibarıyla yüzde 66,7’lere ulaştığını söylüyor. Dünya Bankası’nın Kadınlar, İş Dünyası ve Hukuk 2024 Raporu’nda kadınların iş gücüne katılımının artırılmasının küresel GSYH’yi yüzde 20’den fazla yükseltebileceği tespiti bulunuyor. Öztürk konuyla ilgili olarak şu detayın da altını çiziyor: “Ancak bu potansiyele rağmen, her beş şirket yönetim kurulu pozisyonundan yalnızca birinde kadın bulunması ve birçok ülkede eşit ücret politikalarının hâlâ eksikliği, kadınların ekonomik güçlenmesinin önündeki en büyük engel olarak dikkat çekiyor.”
Çocuk dostu istasyonlar
Öztürk’e yeni projeler var mı diye soruyorum. OPET’in akaryakıt istasyonları için yeni projelerinin gündemde olduğunu söylüyor. Özellikle, istasyonlarda çocuk oyun alanları oluşturulmak üzere çalışmalara başlandığını söylüyor. Çocuk Dostu İstasyon başlığıyla şu anda İzmir Foça’da ilk pilot uygulaması yapılan projenin yayılımı planlanıyor. OPET, Kuzey Marmara Otoyolu üzerinde acente modeliyle hizmet veren Çekmeköy Kuzey ve Kuzey Marmara Çevreyolu Poyraz Mevkii’nde, sürdürülebilirlik ve çevre dostu uygulamalarıyla sektöre örnek olacak karşılıklı iki istasyonun da İstanbul’a kazandırılmış durumda. Enerji ihtiyacını kurulan güneş enerji santrali (GES) ile karşılayan istasyonlar, enerji ve suyu verimli kullanan teknolojiye sahip. Akaryakıt dolumu esnasında havaya yayılan benzin buharının yüzde 95’ten fazlasını geri kazanan BGD (Buhar Geri Dönüşüm) sistemini de bünyesinde bulunduran istasyonlarda, satış binalarının tamamında akıllı, izlenebilir ve merkezi iklimlendirme sistemi mevcut. Bunlara ek olarak istasyon sahası genelinde, yağmur suyunu toplama hatları ve 50’şer m³ yeraltı tankları konumlandırılarak, yağmur suyunun şehir şebeke suyu ile entegre değerlendirilmesi, su kaynaklarının verimli kullanılması ve su tüketiminde tasarruf edilmesi sağlanıyor. Bu kapsamda istasyonda saha sulama ve tuvalet rezervuarlarında kullanım sarfiyatının yüzde 10’u yağmur suyundan elde ediliyor. Bu konseptin devamı niteliğinde yine Çekmeköy’de ve Başakşehir’de olmak üzere iki istasyonun daha inşaatı sürüyor. Pek çok “ilk”i barındıran istasyonlar, enerji ihtiyacını kanopi üzerine kurulan GES’ten karşılıyor.
İstasyonda barınak talepleri artıyor
OPET’in 2025 planları dolu dizgin devam ediyor. Bu hummalı çalışmalar sırasında yine de geç kaldığını düşündüğü bir proje olup olmadığını soruyorum. Bu konuda; “Kadın Gücü projesi geç kalınmış bir proje diyebilirim. Çünkü daha önceden başlayabilirdik… Ama gerçekten toplumun da birtakım şeylere daha hazır hale gelmesi gerekiyordu. Yani o zeminin bir miktar oluşmaya başlamış olması gerekiyor. Biz aslında arkamıza rüzgarı aldık biraz” diyor. Son dönemde hem devletin hem özel sektörün özellikle kadın istihdamı konusunda daha farklı çalışmalar içine girmesinden dolayı motive olduklarını da söyleyen Öztürk, özellikle hayvan haklarıyla ilgili çok talep geldiğini, tüketicinin hayvanlar için istasyonlarda barınaklar kurulması talebinin çok yüksek olduğunu söylüyor. Bu sonuçlar da gösteriyor ki aslında toplumu yakından ilgilendiren projeleri hayata geçirmek, fayda sağlamak büyük bir özveri ve iş birliğini de gündeme getiriyor. Son olarak Filiz Öztürk, cinsiyet eşitliği konusunu kurum olarak çözdükten sonra ve tüm çalışanlara bunu yaydıktan sonra bu konunun mutlaka çocuklara kadar inmesi gerektiğine dikkat çekiyor ve şöyle devam ediyor: “Biz cinsiyet eşitliği eğitimini ilk aldığımızda ben ki eşitliğe çok önem veririm, çok kızarım, erkeklerin daha ön plana çıkmasıyla ilgili şeylere… Bilmediğim, farkında olmadığım, kalıplaşmış alışkanlıklarım olduğunu anladım ve şaşırdım. Kendimi eleştirdim. O sebeple bu eğitimi gerçekten herkesin alması lazım. Çocuklarımızın genç yaşta kız-erkek ayrımı yapmadan, kalıplaşmış yargıları kırarak bazı detayları öğrenmeleri lazım.”