7 Haziran seçim sonuçlarının kesinleşmesinin ardından AK Parti’nin tek başına hükümeti kuramamasıyla birlikte koalisyon ihtimali gündeme geldi. Peki koalisyon nedir? Hükümet nasıl kurulur?
Koalisyon hükümeti, birden fazla siyasi parti ya da gruba bağlı üyelerden oluşan karma hükümettir. Yasama meclislerinde bir tek partinin çoğunluğu elde edemediği durumlarda, en çok sandalyeye sahip partinin başkanının kabineyi kurmakla görevlendirilmesi kuraldır. Bu durumda, meclisten güvenoyu alabilmek için başka parti ya da gruplarla (bağımsızlar) anlaşma yoluna gidilir ve bir ortak hükümet kurulur.
Koalisyon hükümetlerine daha çok seçimlerde nispi temsil sistemini benimsemiş ülkelerde rastlanır. Çoğunluk usulüne dayalı seçim sisteminde bir parti parlamentoda salt çoğunluğu kolayca elde ederek kendi hükümetini kurabilir ve güvenoyu alabilir. Partilerin ülke çapında aldıkları oy oranlarına yakın oranlarda parlamentoda temsilini sağlayan nispi temsil usulünde ise çoğu kez koalisyon hükümetlerinin kurulması kaçınılmaz hale gelir. Koalisyon hükümetlerinin başlıca sakıncası, karmaşık ve kırılgan çoğunluklara dayalı olmaları yüzünden gösterdikleri istikrarsızlıktır.
Peki şimdi hükümet nasıl kurulacak?
AKP AZINLIK HÜKÜMETİ SENARYOSU: AK Parti, 276 milletvekilinin altında kaldı. Eğer dışardan bir partinin desteğini alırsa azınlık hükümeti kurabilir. Bu olasılık, seçim öncesinde ulaştırma eski Bakanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın danışmanı Binali Yıldırım tarafından dile getirilmişti.
AK PARTİ – MHP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: Şu anda ikisi de tek başına iktidar olma imkanına sahip olmasa da AK Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi’nin milletvekili sayıları, birlikte bir koalisyon hükümeti kurmaya ve TBMM’den güvenoyu almaya fazlasıyla yetiyor. Peki AK Parti bu senaryoya ne kadar yakın olabilir? Yapılan değerlendirmelere göre Başbakan Davutoğlu ve AK Partililer seçim kampanyası döneminde CHP ve HDP’ye karşı oldukça sert bir siyaset yürütürken MHP’ye karşı daha yumuşak bir siyaset yürütmüştü. Bazı değerlendirmelere göre bu yumuşak üslubun sebebi, AK Parti’nin hedeflediği milliyetçi oyların tepkisini çekmemek içindi. Fakat diğer bir senaryoya göre ise AK Parti’nin senaryoları arasında bu koalisyon da vardı.
AK Parti – HDP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: Özellikle barış süreci üzerinden seçim öncesi üretilen senaryolar arasında en fazla üzerinde tartışılan senaryoların başında geliyordu bir AK Parti – HDP koalisyonu. Öte yandan HDP EŞ Başkanı Selahattin Demirtaş’ın bu konuyla ilgili açıklamaları AK Parti ile koalisyon yapmayacakları yönündeydi.
AK Parti – CHP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: Meclis aritmetiği altında var olabilecek en güçlü koalisyon senaryosu olarak görünüyor. İki partinin de oyları hem hükümeti kurma hem de güvenoyu almak için fazla fazla yeterli. Fakat burada kritik soru AK Parti ve CHP taraflarının böyle bir hükümete nasıl tepki vereceği. CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, bu konuda gelen bir soruyu seçim öncesinde kesin olarak “hayır” şeklinde yanıtlamıştı.
CHP-MHP- HDP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: AK Parti’yle tek başına muhalefete çekecek olan bu koalisyon senaryosu aslında seçim sonuçlarını değerlendirenler tarafından sıklıkla yorumlanan bir senaryo. Matematiksel olarak üç partinin koalisyon kurması mümkün. Öte yandan MHP ve HDP’nin seçmen tabanları açısından bu koalisyonun gerçekleşme olasılığı çok büyük bir tartışma konusu.
CHP-MHP AZINLIK KOALİSYONU SENARYOSU: HDP’nin dışarıdan güvenoyu vereceği bir CHP-MHP azınlık hükümeti senaryosu. CHP ve MHP’nin milletvekili sayıları hükümet kurmaya ve güvenoyu almaya yetmiyor. Fakat HDP’nin güvenoyu bu iki partiyi çok güçlü bir hükümet olmasa da iktidar haline getirebiliyor.