Bizimkiler de dahil, iş dünyasıyla ilgili “En iyiler” listelerinin çoğu, mali verilere dayanıren büyük ve en karlı şirketler, en hızlı büyüyen şirketler, en karlı hisseler. Ancak bir şirketin tek amacı mali kazanç değildir. Fortune’un Dünyayı Değiştiren Şirketler listesi de, şirketlerin en az kar kadar ve belki de daha da önemli hedeflere ulaşmak için kapitalizmin yaratıcı araçlarını harekete geçirerek sosyal problemlerin çözümüne yardımcı olabileceğine yönelik inançtan ortaya çıkan bir çalışma.
Bu yıl dokuzuncusu olan 2023 yılı listesi, yaklaşık 250 şirketi kapsayan bir sıralamadan editör ve muhabirlerimizin seçimleriyle oluştu. Bu listeyi, Maui’den Makedonya’ya korkunç yangınların yaşandığı rekor derecede sıcak bir yazın ardından hazırladık; kısmen bu nedenle de, sera etkisi yaratan gazların azaltılması seçimlerimizin odak noktasını oluşturdu. Bu bakış açısı, bir numaralı seçimimizde yer alıyor: ABD’de elektrikli araç devrimine hız veren dört şirket. Ancak aynı zamanda enerjiyi verimli kullanan “akıllı evler”
inşa etmek üzere bir araya gelen ve gıda, plastik ve kıyafetleri atık depolama sahalarından uzak tutmak için akılcı çözümler sunan şirketler de listemizde yer aldı. Öte yandan, başka şirketler ise kamu sağlığıyla ilgili sorunları ele alıyor ve dünyadaki mülteci krizine el atıyorlar. Gelir açısından dünyanın en büyük şirketi olan Walmart (No.3) dahil dünyanın en büyük şirketlerinden bazıları ise, iş gücündeki insanları ve ait oldukları geniş çaplı toplulukları eğitmek ve becerilerini geliştirmek, belki de geleceğin sorun çözen iş liderlerini yetiştirmek için para harcıyorlar.
1- AMERİKA’NIN ELEKTRİKLİLERİ
Dört şirket dünyanın en araba sever ülkesini elektrikli araçlara yönlendirmede başı çekiyor.
TESLA / GENERAL MOTORS / CHARGEPOINT / SK ON
ABD, araba kullananların ülkesidir. Amerikalılar, diğer herhangi bir ülkenin vatandaşlarına kıyasla çok daha fazla arabaya sahiptirler Ωtoplamda 275 milyon ve bu araçlar da ülkenin sera gazı emisyonlarının yüzde 23,5’inden sorumludur; bu, diğer pek çok ülkeninkine göre çok daha yüksek bir oran. Ancak iklim krizi gittikçe daha vahim hale geldiğinden, bu devasa içten yanmalı filoyu elektrikliye dönüştürmek dünyanın en önemli net sıfır misyonlarından birine dönüştü.
İşler doğru yönde ilerliyor: Elektrikli araçlar 2023 yılının ikin- ci çeyreğinde ABD’deki oto satışlarının yüzde 7,2 gibi rekor bir düzeyine ulaştı. Eğer Amerikalıları elektrikli araçların hem çekici hem de pratik olabileceğine dair ikna eden ilk şirket özelliğindeki Tesla olmasaydı, bu pay muhtemelen daha düşük olacaktı. Şimdi artık ABD’deki yollarda 1,3 milyon Tesla var.
Bununla birlikte, fiyatlarda son zamanlardaki indirimlerin ardından bile Tesla modellerinin büyük bir bölümü hâlâ lüks ürün kategorisinde. Elektrikli araçların kitlesel olarak ABD’ye getirilmesinin ikinci aşamasında General Motors devreye gire- bilir. GM, CEO Mary Barra yönetiminde, 2035 yılında yalnızca elektrikli araç satma hedefi koydu. Bu, diğer büyük otomotiv şirketlerine göre oldukça iddialı bir taahhüt. Detroitli dev bu yılın sonunda, dokuz elektrikli araç modeline sahip olacak (Tesla halen dört model satıyor). GM serisinde bir pikap ve iki tane de aile boyu SUV-ABD’li tüketicilerin en çok tercih ettiği kategoriler-30 bin dolar fiyat aralığında yer alacak. Bu model yelpazesinin temelinde, GM’in Ultium platformu var; söz konusu platform, şirketin aynı pil ve güç aktarım mekanizmasını çok çeşitli modellerde kul- lanmasına olanak tanıdığından, ölçeği artırıp, maliyeti düşürüyor. Eylül ayında GM, Ford ve Stellantis Birleşik Otomotiv Çalışanları sendikasıyla, elektrikli araçların önemli bir sürtüşme konusu olduğu ciddi bir emek kavgasına tutuştular; elektrikli araçlar daha az yedek parça gerektiriyor ve bundan dolayı da montaj için daha az çalışana ihtiyaç duyuluyor. Ancak GM aynı zamanda hem elektrikli araçlara olan erişimi genişletir hem de iş gücüne onları geliştiren ve iyi maaşlar sağlayan işler sağlarsa, sosyal etkisi büyük, önemli bir başarıya imza atmış olacak.
Elektrikli araçların rağbet görmesinin önündeki en önemli engel, şarja kolay ulaşamama kaygısı. Bu endişenin giderilmesinde ise hiçbir şirket, halen 240 bin şarj portundan oluşan bir ağa sahip ChargePoint kadar başarılı olamadı. ChargePoint aynı zamanda, ABD ve Kanada’da kullanılmak üzere tek bir stan- dart elektrikli araç konektörünü elde etmeyi hedefleyen Kuzey Amerika Şarj Standardı’nı ortaya koymak için GM, Tesla ve diğer otomobil üreticileriyle iş birliği yapıyor.
Öte yandan, gittikçe büyüyen elektrikli araç filosuna enerji sağlamak amacıyla, Güney Koreli SK On ABD’de pil imalatına yardımcı olmaya başladı. Şirket Georgia’da bir fabrika açtı; Ford ve Hyundai’yle ortak olarak, dört fabrikanın inşaatı da sürüyor. Bu tesisler 2025 yılında toplamda yılda yaklaşık 1,5 milyon elektrikli araç için pil üretecekler. —Matt Heimer
2- Mercado Libre
MONTEVİDEO, URUGUAY
Yetişkinlerin yüzde 33’ünün bankaya erişemediği Latin Amerika’da, bu e-ticaret ve fintech firması milyonlarca insana kredi ve yatırım hizmeti sunuyor. Müşterilerinin yak- laşık yüzde 45’i ilk kredilerini ya da kredi kartlarını Mercado Libre’den aldı.
3- Walmart
BENTONVILLE, ARK.
Walmart’ın Live Better U programı çalışanları daha iyi ücret alabilecekleri bir aşamaya geçirmek istiyor ve bunun için de, burs ve kitap masraflarının yüzde 100’ünü karşılıyor. 2018 yılından beri, yaklaşık 19 bin kişi LBU aracılığıyla derece ve sertifikasyon aldı.
4- Johnson Controls
CORK, İRLANDA
İnşaat teknolojisi şirketi, dünyanın en büyük ısı pompası üreticileri ve yerleştiricilerinden biri; bu ısı pompaları, konvansiyonel sistemin yalnızca üçte biri kadar bir enerji tüketimiyle binayı ısıtıp, soğutabiliyor.
5- Battelle
COLUMBUS, OHIO
Bu kâr amacı gütmeyen uygulamalı bilim kurumu, suda ve toprakta bulunan ve yüksek oranda kanser riskiyle ilişkilendirilen yaygın “sonsuz kimyasallar”ı (Pervasive forever chemi- cals; PFAS) yok eden PFAS Yok Edicisi’ni geliştirdi.
6- Perrigo / Organon
DUBLIN / JERSEY CITY
Kadınların üreme özgürlüğünde önemli kilometre taşları.
7- WASOKO
NAİROBİ
Afrika’daki küçük aile işletmelerini destekliyor.
Wasoko, küçük aile işletmesi olan perakendecilerin SMS ya da mobil aplikasyonu aracılığıyla önemli ürünlerin siparişlerini verip aynı gün dükkanlarına ücretsiz teslim edilmelerini sağlıyor. Şirket, pirinç, şeker ve sabun gibi ürünler satanlara 5 milyon siparişin kolayca ulaşıp stoklanmasına ve Kenya, Tanzanya, Ruanda, Uganda, Zambiya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki yerel topluluklara temel ürünlerin tedarik edilmesine olanak tanıyor. Bu durum, tedarik zincirlerinin kırılgan ve büyük zincir mağazaların da nadiren bulunduğu kırsal bölgelerde önemli bir değişim sağlıyor. Wasoko’nun platformu aynı zamanda, perakendecilere işlerinin büyütülmesine destek olacak projeler için de 43 milyon dolar dağıttı. Şirket geçen yıl yatırımcılardan 125 milyon dolar elde ederek, 625 milyon dolarlık bir değere ulaştı. —Marco Quiroz-Gutierrez
8- WeRide
GUANGZHOU, ÇİN
Sürücüsüz araçların güvenliğini ve iklim üzerindeki yararlarını bir arada gözetmek.
9- Gilead
FOSTER CITY, CALIF.
Gilead, HIV ilaçlarının üretiminde en başarılı şirketlerden biri. Şimdi ise kazancını Compass Initiative’e kanalize ediyor; söz konusu girişim, Amerika’nın güneyinde HIV’la ilgili bilinçlendirme eğitimine ve tedavisine erişimi artırmayı hedefliyor.
10- Abbott
ABBOTT PARK, ILL.
Sağlık devinin Freedom 2 Save programı, çalışanlarının öğrenci kredi ödemelerini 401 (k) katkılarıyla eşleştirerek, onların öğrenim borçlarını yönetmesine yardımcı oluyor. Diğer şirketler de onu örnek almayı planlıyor.
11- Infosys
BENGALURU, HİNDİSTAN
Dev danışmanlık şirketi dijital eğitimi duvarlarının ötesine taşıdı. Springboard sistemi yalnızca Hindistan’da 5,9 milyon öğrenciye ulaşarak, master programı sınıfları, programlamada karşılaşılan zorlukları çözümleme ve hayatla ilgili beceriler edinme gibi kurslar sundu.
12- Patagonia
VENTURA, CALIF.
Sürdürülebilirliğin öncü şirketi kârının hemen hemen tümünü daha sağlıklı bir gezegen oluşturmak için harcıyor.
13- Mastercard
PURCHASE, N.Y.
Rusya-Ukrayna savaşının ardından Polonya’ya yoğun bir Ukraynalı göçü başlayınca, Mastercard en çok hangi şehirlerin mültecileri ağırlayabileceğini tahmin etmek için analiz yaptı. Where to Settle aplikasyonu 240 bin kişinin nerelere gidebileceğine dair karar vermesine yardımcı oldu.
14- Santander
MADRİD
Global bankanın Santander Universities programı 25 ülkede burs ve girişimcilik programlarını destekliyor. 1996 yılında uygulamaya konmasından beri program 1milyon kişinin yararlanmasını sağladı.
15- Apple
CUPERTINO, CALIF.
iPhone üreticisi 2015 yılından beri CO2 salımını yüzde 45 üzeri bir oranda azaltmayı başardı. Şirket kısa süre önce karbon nötr Apple Saati çıkardı ve 2030 yılında da tüm ürünlerinin karbon nötr olmasını hedefliyor.
16- Tencent
SHENZHEN, ÇİN
Tencent’in WeChat’i Çin’deki bütün telefonlarında mevcut. 99 Giving Day’i ise bu kapsamlı erişimin hayırsever bir etkisinin olmasını sağlıyor: Bu event sekiz yıl önce başlamasından beri yardım amaçlı kuruluşlara 1,8 milyar dolar aktardı.
17- HER TÜR PLASTİĞİ YENİDEN DÖNÜŞTÜRMEK
Üç şirket plastikleri atık sahalarından çıkarmaya uğraşıyor.
DIGIMARC / DOW / EASTMAN
Her yıl ortaya çıkan yaklaşık 400 milyon ton plastikten yalnızca yaklaşık yüzde 9’u yeniden dönüştürülüyor. Geri kalanı ise atık sahalarında, okyanuslarda ve büyük ölçüde, vücudumuzda birikiyor. Bilim insanları ve aktivistler, plastiğin tekrar ve tekrar ve hatta kesintisiz olarak yeniden kullanılabileceği “döngüsel plastik ekonomisi” oluşturmak için birbirleriyle yarışıyorlar. Paralarda, ehliyette ve diğer ürünlerde sahtecilikle mücadele için “filigran”larda uzmanlaşan Digimarc kısa süre önce Digimarc Recycle’ı lanse etti. Bu program dijital filigranı yazılımla eşleştirerek, ayıklama makinelerinin herhangi bir ürünün hangi tür plastikten yapıldığını çabucak belirliyor ve böylece, yeniden dönüştürücülerin her yıl yanlışlıkla tonlarca plastiği atmasına neden olan yanlış eşleştirmeleri engelliyor. Plastik çok pis olduğunda dönüştürülemez; bu da, önemli bir plastik üreticisi olan Dow’a temizlik formülü Ecowash’u geliştirmesi için ilham kaynağı oldu: Dow, Mart 2023’te ticari olarak dolaşıma giren Ecowash’un, yeniden dönüş- türücülerin yalnızca bu yıl 150 bin atığı çöp sahalarından çıkarmalarına yardımcı olacağına inanıyor. Bir başka plastik üreticisi olan Eastman de, polyester kumaş, halı fiberleri ve renkli plastik gibi halen büyük ölçüde geri dönüştürülemez olan materyallere yeniden hayat vermeyi amaçlıyor. Eastman’in işlemi bu materyalleri moleküler komponentlerine ayrıştırarak, bunlardan oldukça dayanıklı, yeniden kullanılabilir ürünler elde etmeyi amaçlıyor. 2020 yılından beri yaklaşık 23 milyon ton plastiği geri dönüştürdü ve bu rakamı 2030 yılında 226 milyona tona ulaştırmayı hedefliyor. —M.H.
18- FERRING
Anne sağlığına yönelik yaygın bir tehdide karşı kalıcı bir çözüm üretmek.
SAINT-PREX, İSVİÇRE
Yılda yaklaşık 70 bin kadının ölümüne yol açan tehlikeli bir komplikasyon konumundaki doğum sonrası kanamaya karşı oxytocin yıllarca, bol miktarda bulunan ve ilk aşamada kullanılan ucuz bir ilaç oldu. Ancak sorun şu ki, ilaç soğuk bir
ortamda saklanmamışsa işlevsiz oluyor; bu koşulu sağlamak da, soğuk taşımacılığın ve güvenilir enerji arzının olmadığı dünyanın pek çok bölgesinde kolay değil. İsviçreli eczacılık kuruluşu Ferring 2010 yılında, daha dirençli bir seçenek üzerinde çalışmaya başladı: Isıyı sabitleyen karbetosin. Anneler için Merck tarafından fonlanan ve Dünya Sağlık Örgütü’nün yönettiği geniş çaplı bir klinik deneyi, karbetosinin vajinal doğum sonrası kanamaları engellemede oldukça etkili olduğunu ortaya koydu. İlaç halen
Gerekli İlaçlar Listesi’nde yer alıyor ve Ferring de 2021 yılından beri, insani krizlerin yaşandığı, anne ölüm oranının da yüksek olduğu orta ve düşük gelirli ülkelere 800 bin dozun üzerinde bir miktar teslim etti. Ferring, bir yandan ilacı sürdürülebilir ve uygun fiyattan sunarken bir yandan da, doğru ve güvenilir bir şekilde kullanımı için eğitim de veriyor. —Erika Fry
19- Octopus Energy Group
Yeşil enerjiye ve daha ucuz enerjiye daha fazla müşteri bulmak.
LONDRA
20- Syndio
SEATTLE
Walmart ve Salesforce dahil pek çok şirket ırk, cinsiyet ya da etnisite farklılığından kaynaklanan ücretler arasındaki farkı kapatmak için Syndio’nun teknolojisini kullanıyor. Şirket, bu tür farklardan dolayı düşük ücret alan çalışanlara 167 milyon dolarlık bir ödeme yapıldığını söylüyor.
21- Vivo
(Telefônica Brasil)
SÃO PAULO
Brezilya’nın en büyük telekom sağlayıcısı cep telefonları, tabletler ve diğer tüketici ürünleri için ülke çapında bir yeniden dönüştürme ağı kurdu; 2022 yılında 11,3 milyon e-atık topladı.
Bobbie
22- SAN FRANCISCO
Fabrika sorunları 2022 yılında bebek maması tedariğinde kesintiye neden olduğunda, bu organik mama startup’ı anne babaların ihtiyacını karşıladı. Kısa süre önce Nature One’ı satın alması pazar payını önemli ölçüde büyütecek.
23- Yum China
ŞANGHAY
Devasa restoranın yöneticisi (Çin’de KFC ve Pizza Hut gibi markaları yönetiyor), yerel üretim girişimlerini teşvik ederek, elde edilen ürünleri restoranlarındaki menüleri kullanmak suretiyle kırsal kesimdeki yoksullukla mücadele ediyor.
24- Microsoft
REDMOND, WASH.
Microsoft mayıs ayında Jugalbandi’yi lanse etti; yapay zeka kullanan bu chatbot Hintlilere kamu hizmetleri hakkında kendi dillerinde bilgi veriyor. Hindistan’da milyonlarca insanın ne Hintçe ne de İngilizce konuştuğu göz önüne alındığında bu önemli bir hizmet.
25- Chobani
NEW BERLIN, N.Y.
Yoğurt üreticisi, mültecilere iş sağlayan şirketleri listeleyen Tent Partnership for Refugees’in kuruluşuna yardımcı oldu. Haziran ayında 41 ortak, Avrupa’da 250 bini aşkın kişiyi eğitmek ve bu insanlara istihdam sağlamak taahhüdünde bulundu.
26- Too Good to Go
KOPENHAG
Çöpe atılan yiyecekler yalnız- ca israf değil aynı zamanda küresel ısınmanın da faktörlerinden biri. Too Good to Go, restoranların ve dükkanların fazla gıdaları atmak yerine satmalarına ya da bağışlama- larına yardımcı oluyor; aplikasyonu 243 milyon yemeğin çöpe gitmesini engelledi.
27- Recykal
HAYDARABAD, HİNDİSTAN
Recykal, Hindistan’da geri dönüştürücülerle çöp toplayanları bir araya getiren dijital bir pazarı yönetiyor; böylece yeniden kullanılabilen atık miktarı artıyor. 2023 yılında şimdiye kadar 700 bin ton kadar atığı çöp saha- larından çıkarmayı başardı.
28- Cisco
SAN JOSE
Cisco’nun Country Digital Acceleration (Ülke Dijital Hızlandırma) programı, ABD’nin kırsal kesimindeki geniş bant hizmetleri ve Almanya’da mülteciler için mobil doktor ofisleri olmak üzere dijital farkı kapatmak için bin 500’ü aşkın projeyi fonladı.
29- Çevreci İnşaatçılar
Enerjide akıllı evler ve şehirler için iş birliği yapıyor.
SCHNEIDER ELECTRIC / KB HOME
30- DÜNYAYI DEĞİŞTİREN YATIRIMCILAR
Güçlü fikirleri desteklemek için sermaye akışı sağlıyorlar.
LEAPFROG INVESTMENTS /
TPG RISE / FLAGSHIP PIONEERING
Yatırımcılar, sosyal ya da çevreyle ilgili sorunları çözebilecek startup’ların peşindeler: 2022 yılında, “etki yaratan yatırım”a kanalize edilen toplam varlık miktarı ilk kez 1 trilyon dolara ulaştı. Bu şirketler, dünyayı iyileştirecek şirketlere yatırım sermayesini
yönlendirmede özellikle becerikli olduklarını kanıtladılar. Anglo- Avustralyalı LeapFrog Investments, Afrika ve Asya’daki düşük ge- lirli tüketicilere finansal hizmetler, sağlık hizmetleri ve temiz enerji sunan şirketlere odaklanıyor. 30 şirketten oluşan portföyünde, çatı güneş enerjisi panellerinin 100 milyonu aşkın kişiye hizmet verdiği Sun King ve Hindistan’da, Güneydoğu Asya’da 300’ü aşkın şehirde tüketicilere kişiselleştirilmiş sağlık tavsiyeleri sunan bir aplikasyon olan HealthifyMe var. Etki yaratan girişim sermayesi kuruluşu TPG Rise halen 17 milyar doları yönetiyor; buna 7,3 milyar dolarlık Rise Climate fonu dahil. Rise Climate Fonu’nun büyük çaplı yatırımları arasında Nextracker var; Nextracker’ın güneş enerjisi panelleri gökyüzünde güneşin hareketlerini takip ederek, enerji verimini artı- rıyor; Monolith yeşil hidrojende önemli oyunculardan birisi. Ayrıca Hintli otomotiv devi Tata Motors’la elektrikli araç ve pil geliştirme ortaklığı da var. Aşı üreticisi Moderna’yı enkübe etmesiyle bilinen biyoteknoloji girişim sermayesi kuruluşu Flagship Pioneering 100’ü aşkın başka şirketi de lanse etti. Bunlardan özellikle ikisi 2023’te büyük dalgalar yarattı: Seres Therapeutics’in VOWS teda- visi, tehlikeli ve tekrarlayan C.difficile enfeksiyonlarının iyileştiril- mesinde kullanılması için FDA tarafından onaylandı. Indigo AG da çiftçilerin sürdürülebilir tarım uygulamalarını edinmek suretiyle karbon kredisi kazanmalarına ve satmalarına olanak tanıyarak, ekstra para elde etmelerini sağlıyor. —M.H.
31- Volvo
GOTHENBURG, İSVEÇ
Kamyon, otobüs ve inşaat malzemesi üreticisi “yeşil çeliğe” geçerek karbon ayak izini azaltıyor; “yeşil çelik” te metalin işlenmesinde fosil yakıtlar değil de hidrojenden elde edilen enerji kullanılıyor.
32- Grail
MENLO PARK, CALIF.
Erken tanı ve tedavi kanserden ölüm oranını yüzde 26 azaltabiliyor. Grail’in Gallery kan testi de 50 tür kanserin ortak belirtilerini saptayarak, tedaviye erken başlama olasılığını artırıyor.
33- JPMorgan Chase
Yeniden sıçrama kaydeden şehir, mağdur kesimlerdeki girişimcilere yardım ettiği için dikkat çekiyor.
NEW YORK CITY
34- Intuition Robotics
“Arkadaş robot” sosyal olarak izole yaşlıların sağlıklı kalmasını sağlıyor.
RAMAT GAN, İSRAİL
35- Swatch
BIENNE, İSVİÇRE
Swatch saatlerinin çoğunda artık geleneksel plastik yerine sürdürülebilir “biyoseramik” malzeme kullanılıyor. Swatch aynı zamanda LGBT+ temalı saatlere de sahip.
36- Leidos
RESTON, VA.
Savunma sanayisi şirketi iş gücündeki psikolojik sorunlara ve uyuşturucu alışkanlığına eğilmesiyle biliniyor. Ayrıca hükümetteki birimlere bu konularda danışmanlık hizmeti veriyor.
37- WSP
MONTREAL
Mühendislik devi, satış gelirinin yüzde 50’den fazlasını “temiz gelir” projelerinden elde et- meyi planlıyor. Halen
bu konudaki en önemli girişimi ise, Kanada’dan New York’a hidroelektrik taşıyacak devasa bir nakil şebekesi.
38- Winmark
MINNEAPOLIS
Plato’s Closet ve Once Upon a Child gibi ikinci el kıyafet satış ağlarının sahibi, 2010 yılından beri 1,6 milyardan fazla ürün sattığını tahmin ediyor. Bu da, atık sahalarını dolduran hızlı moda atık krizine çözüm sunuyor.
39- CIB Egypt
GIZA, MISIR
CIB kısa süre önce, yeşil tahvil ihraç eden ilk Mısırlı banka oldu; banka bu tahvil ihracıyla, iklim değişikliği ne- deniyle ciddi sorunlar yaşa- yan bir bölgede yenilenebilir enerji kullanımını artıracak projelerin finansmanı için 100 milyon dolar elde etti.
40- Esusu
NEW YORK CITY
Bu startup, krediye erişimi kısıtlanmış genç insanların iyi bir mali profil oluşturmalarına yardımcı oluyor. Kullanıcıların düzenli kira ödemelerini bü- yük kredi bürolarına bildire- rek, puanlarını aşamalı olarak iyileştiriyor ve onların daha sonra borçlanabilmelerinin önündeki engelleri kaldırıyor.
41- PayPal
SAN JOSE
PayPal suç odaklarıyla ilişkisi olabilecek ödemeleri kontrol etmek için yapay zekayı kul- lanıyor. Teknoloji, terör, uyuş- turucu satışları, illegal trafik gibi suçlarla ilişkili olabilecek işlemleri takip ediyor ve
daha da önemlisi, PayPal’ın yasadaki boşluğu çarçabuk doldurmasını sağlıyor.
42- SESAME WORKSHOP
Yerlerinden edilmiş çocukların eğitimlerine devam etmesi sağlanıyor.
NEW YORK CITY
Çok az yatırım, erken çocukluk yaşlarındaki eğitim kadar kalıcı ve geniş çaplı bir etki sağlar; ancak ne yazık ki, her yıl on milyonlarca çocuk toplumsal kargaşalar ya da başka krizler sonucu bundan mahrum kalıyor.
Susam Sokağı’nın 55 yıllık yaratıcısı olan Sesame Workshop, şimdilerde Arapça “Sesame Hoş geldin” adlı bir program sunuyor; Arapça Ahlan Simsim olarak, Uluslararası Kurtarma Komitesi’yle iş birliğiyle geliştirilen söz konusu program Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da 25 milyon çocuğa ulaştı. Ahlan Simsim aynı zamanda öğretmenlerin rehberliğinde telefon konuşmaları, yüz yüze hizmet, Whatsapp aracılığıyla dağıtılan multimedia materyalleri, bakıcılar gibi hizmetleri birleştirerek uzaktan okul öncesi deneyimin temelini oluşturdu. Söz konusu uygulama Irak, Ürdün, Lübnan ve Suriye’de 2 milyon çocuğa erişti. Bu girişimin ne kadarlık bir etki oluşturduğunu kesin olarak söylemek zor ancak New York Üniversitesi’ne bağlı Global TIES for Children’ın (Çocuklar için küresel bağlar) araştırmaları, bu uygulamanın katılımcıların gelişimi üzerindeki etkisinin kapsamlı ve derin olduğunu ortaya koydu. —E.F.
43- VC Gender Parity
AVUSTRALYALI ŞİRKETLER
Bir araştırma, kadınların başında olduğu firmaların Avustralya’da girişim sermayesinin yalnızca yüzde 10’unu aldığını ortaya koyunca, birkaç şirket daha iyisini yapma taahhüdünde bulundu ve kimlere destek verdiğiyle ilgili verileri pay- laştı; şimdi 50 kadar firma bu taahhüde imza attı.
44- Trimble
WESTMINSTER, COLO.
Trimble’ın yazılımı, mimarların ve müteahhitlerin tasarladıkları binaların enerji tüketimiyle ilgili tahminde bulunmalarını sağlıyor; “Gömülü karbon” hesaplayıcısı daha düşük karbon ayak izi olan malzemeleri bulmalarına yardımcı olabiliyor.
45- Google Nest
PALO ALTO
Termostat üreticisinin Energy Shift özelliği, kulla- nıcıların elektrik daha ucuz olduğunda ya da şebeke daha temiz enerji kaynak- larından beslendiğinde, enerji tüketimini yoğun- laştıracak şekilde sürekli ayarlamalar yapabilmeleri- ni sağlıyor.
46- Habi
BOGOTÁ, KOLOMBİYA
Latin Amerika’nın konut pazarında, düşük gelirli ev sahipleri genellikle evlerinin değerini doğru bir şekilde belirleyemezler. Habimetro aygıtı Kolombiya ve Meksi- ka’daki 557 bin ev sahibinin bu boşluğu doldurmasını sağladı.
47- Biobot Analytics
CAMBRIDGE, MASS.
Biobot, hastalıkların yayıl- masının izini sürmek için atık sularını analiz ediyor; bu teknoloji COVID-19 salgınını öngörüde önemli bir rol oynadı. Biobot aynı zamanda 50 eyalette 400 topluluğu gözlemleyerek, maymun çiçeği virüsü ve norovirüs’ün takibini de yapıyor.
48- Cotopaxi
SALT LAKE CITY
Renkli açık hava giyiminde uzmanlaşan bu üretici yoksullukla mücadeleye yoğunlaşmış durumda. Cotopaxi, gelirinin yüzde 1-3’ünü yoksul bölgelerde
eğitim sağlayan STK’lara bağışlıyor.
49- Kayrros
PARİS
Kayrros, hükümetlerin metan gibi yüksek oranda sera etkisi yaratan gazla- rın tam olarak nerelerde yayıldığını belirlemek için hükümetlere yardım edi- yor; yapay zeka ve uydu görüntüleme kullanılarak gaz salımı açısından sıkın- tılı noktalar belirleniyor.
50- VF Corp.
DENVER
Timberland, Vans ve The North Face’in sahibi, ka- uçuk yetiştiriciliğinin yol açtığı ekolojik zararı orta- dan kaldırmak amacıyla Tayland’da yeni uygula- malara dayanan yenileyici bir kauçuk tedarik zinciri oluşturdu.