Bazı insanların kansere yakalanma nedeni yalnızca şanssızlık mı? Yoksa kanser önlenebilir bir durum mu? Yeni bir araştırma ikinci şıkkın geçerli olduğunu gösteriyor.
Sonuçları “Nature” dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, sigara, alkol, beslenme alışkanlıkları, çok fazla güneş ışınlarına ya da toksik maddelere maruz kalma gibi dış faktörler, rasgele hücre mutasyonu gibi fiziksel özelliklere kıyasla kanserin oluşumunda çok daha fazla sorumlu.
Araştırmanın sonuçları, vücuttan kaynaklanan faktörler kanser riskinin oluşumunda yüzde 10-30 oranında bir role sahipken, yaşam koşullarının yani dış faktörlerin yaygın kanser vakalarının yüzde 70 – 90’ından sorumlu olduğunu ortaya koydu. New York’taki Stony Brook Üniversitesi’nden araştırmacıların vardığı sonuç, kanser riskinin büyük ölçüde dış etkenlerden kaynaklandığı yönünde.
Bu da aslında iyi bir haber; yaşam tarzımızda değişiklikler yapabilmemiz halinde kanserin çok daha önlenebilir hale geleceğini gösteriyor. Makalede, “ çevresel faktörler kanser vakalarında önemli bir rol oynuyor; yaşam tarzını değiştirerek ya da aşılarla bu durumu tersine çevirmek mümkün” deniliyor.
Oysa 2015 yılının başlarında Science dergisinde yayımlanan bir başka raporda tam tersi ileri sürülerek, kanser vakalarının üçte ikisinin kişinin vücuduyla ilgili özelliklerden kaynaklandığı belirtiliyordu. (Bu bulgular “şanssızlık” hipoteziyle açıklanmıştı.)
Ancak Stony Brook araştırmacıları, kanser vakalarının görülme sıklığının içsel faktör hipotezini kanıtlayamayacak kadar yüksek olduğunu belirtiyorlar. Nature’de yayımlanan araştırmada, “Vücut içindeki birtakım süreçler sonucunda mütasyon birikim oranları, gözlemlenen kanser vakalarını açıklayabilecek yeterlilikte değil” deniliyor.
Kanser türleri | Dış faktör riski | Potansiyel dış risk faktörleri |
Göğüs | Önemli | Doğum kontrol hapları, hormon tedavisi, yaşam tarzı (sigara, beslenme, kilo…) |
Prostat | Önemli | Beslenme, obezite, sigara |
Akciğer | >%90 | Sigara, kirli hava |
Kalın bağırsak | >%75 | Beslenme, sigara, alkol, obezite |
Melanom | %65-86 | Güneş ışınlarına maruz kalma |
Bazal hücre | ~ %90 | UV |
Hepatoselüler | ~ %80 | Hepatit B, Hepatit C |
Mide | %65-80 | H.pylori |
Servikal | ~ %90 | HPV (Human papilloma virüsü) |
Baş ve boyun | ~ %75 | Sigara, alkol |
Yemek borusu | >%75 | Sigara, alkol, obezite, beslenme |
Orofaringeal | ~%70 | HPV |
Tiroid | >%72 | İyot oranı düşük beslenme, radyasyon |
Böbrek | >%58 | Sigara, obezite, işyerinde kimyasallara maruz kalma |
Boyun altı bezi | >%77 | Bilinmiyor |
İnce bağırsak | >%61 | Beslenme, sigara, alkol |
Lenfoma | >%71 | Kimyasallar, radyasyon, bağışıklık sistemi bozukluğu |
Testis | >%45 | Bilinmiyor |
Anüs kanseri | >%63 | HPV, sigara |