“Türkiye Finansal Okuryazarlık Araştırması” sonuçlarına göre Türkiye’de minimum finansal bilgiye sahip olan bireylerin oranı 5 puan artarak, 2017’deki %70 oranından, %75’e yükseldi.
Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) ve Visa (NYSE:V) tarafından, Türkiye’deki 27 bankanın desteğiyle yürütülen “Paramı Yönetebiliyorum” finansal okuryazarlık projesi kapsamında, ikincisi gerçekleştirilen ‘Türkiye Finansal Okuryazarlık Araştırması’nın sonuçları düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı. Basın toplantısına FODER Başkanı Özlem Denizmen, Visa Türkiye Genel Müdürü ve FODER Yönetim Kurulu Üyesi Merve Tezel, Ipsos Sosyal Araştırmalar Enstitüsü Hizmet Birimi Lideri ve İcra Kurulu Üyesi Özlem Bora katıldı.
Finansal bilgi düzeyi 2 yılda %70’ten %75’e çıktı
Türkiye’de genel kamuoyunun finansal okuryazarlık düzeyini tespit etmek, finansal ürün ve hizmetler konusundaki tutum ve davranışları anlamak amacıyla gerçekleştirilen araştırma, Ocak-Şubat 2019 döneminde, 26 ilde 2000 kişi ile yüz yüze yapıldı. Araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de minimum finansal bilgiye sahip olan bireylerin oranı 5 puan artarak, 2017’deki %70 oranından, %75’e yükseldi. Kadınlardaki artış ise Türkiye genelinin üzerinde yaşandı ve 2017 yılında %64 olan oran 6 puanlık artışla %70’e çıktı.
Bütçe yapma oranları artıyor, kadınların bütçeye katkısı ve söz hakkı artıyor
Araştırma sonuçlarına göre, hanelerde bütçe yapma oranında da 2017 yılına göre kayda değer bir artış görüldü. 2017 yılında %65 olan bu oran 2019’da %74’e çıktı. Kadınların hanedeki rolü incelendiğinde ise 2017 yılına göre kadınların hanedeki para kullanımı kararlarına dahil olma oranı %72’den %80’e yükselirken, bütçeye katkıda bulunma oranının ise %48’den %51’e çıktığı görüldü.
Para biriktirme alışkanlığı artıyor
Araştırma, Türkiye’de para biriktirme konusunda da bilincin arttığını ortaya koydu. Araştırma sonuçlarına göre para biriktirme alışkanlığı, 2017 yılında %42 seviyesinde iken, 2019 yılında %45’e ulaştı. Artış olmakla beraber para biriktirmede geleneksel yöntemlerin hala geçerli olduğu da ortaya çıktı. Öyle ki araştırmaya katılan kişilerin %23’ü evinde para biriktirdiğini belirtirken, sadece %17’si bankada biriktirdiğini belirtti. Para biriktirmenin temel motivasyonunda, kötü gün için birikim yapmaktan ziyade beklenmedik finansal zorluklara karşı hazırlıklı olmak şeklinde bir değişim ortaya çıktı. Kadınlar nezdinde birikim yapma ise 2 yıl içinde %41’den %48’e çıkarken, bu oran %45 olan Türkiye geneline göre de 3 puan fazla olarak gerçekleşti.
Borç ödeme konusunda disiplin devam ediyor
Türk halkının borcuna sadık olduğunu bir kez daha teyit eden “Türkiye Finansal Okuryazarlık Araştırması”na göre, halkın %87’si borcunu zamanında ödüyor. Faturaların zamanında ödenmesi konusunda 2017 yılına göre minimal bir düşüş olsa da araştırmaya katılan bireylerin %81’i faturalarını zamanında ödediğini belirtiyor.
Finansal ürünlerin bilinirliğinde artış var
Finansal ürünlerin bilinirliğinde genel bir artış görülüyor. Kırılımına bakıldığında ise banka kartı, kredi kartı kartı ve altın bilinirlikte ilk üç sırada yer alıyor. Sigorta ürünleri, hisse senedi, bono, fon ve forex iki yıl önce de olduğu gibi toplumun büyük bir kesimi tarafından bilinmiyor ve en alt sıralarda yer alıyor. BES’in bilinirliğinde bir artış olmakla beraber kullanımı hala düşük seviyelerde yer alıyor.
Finansal tutumlar değişiyor, tedbirli bireylerin sayısı artıyor
Araştırma sonuçları bireylerin para harcama ve risk alma konularında iki sene öncesine göre daha tedbirli olduğunu ortaya koydu. “Para harcamak içindir” diyenlerin oranı iki yıl önce %55 iken bu yıl %51’e düştü. Yatırım yaparken risk almaya hazır olan bireylerin oranında da bir azalma yaşandı ve %43’ten %35’e düştü. Araştırma sonuçları tedbirin davranışlara da yansıdığını gösterdi. Öyle ki, “param olmasa dahi ufak tefek alışveriş yapmaktan kendimi alamam” diyen bireylerin oranı iki yılda %43’ten %37’ye düştü.
Kadınların finansal bilinçlerinin artması bizleri mutlu ediyor
FODER Başkanı Özlem Denizmen yaptığı açıklamada, “Biz FODER olarak finansal davranışlarda olumlu değişiklikler oluşturmayı ve böylece daha iyi bir gelecek yaratmayı hayal ederek 7 yıldır çalışıyoruz. Yaptığımız araştırmalar, bizlere finansal okuryazarlık bilincindeki değişimi de takip etme fırsatı veriyor. Bizim, finansal okuryazarlık çerçevesinde birikim davranışına ilişkin beklentimiz, bireylerin uzun vadeli bir plan çerçevesinde hareket etmesi. Bizler, çalışmalarımızı gençler ve kadınlara odaklayarak devam ediyoruz. Bu araştırma da kadınların finansal okuryazarlık alanındaki farkındalığının artması açısından değer taşıyor. Ayrıca, ekonominin dalgalanma gösterdiği dönemlerde bu konuya hassasiyet de doğal olarak artıyor. Bunu bir fırsata dönüştürmek ve bilinçlendirmeyi artırmak gerektiğine inanıyoruz” dedi.
Finansal bilgi düzeyimiz artıyor; birikim ve hane bütçesi yapma oranları yükseliyor
Visa Türkiye Genel Müdürü ve FODER Yönetim Kurulu Üyesi Merve Tezel, şöyle konuştu: “Araştırma sonuçları Türkiye genelinde finansal bilgi düzeyinde ve hane bütçesi yapma oranlarında kayda değer bir artış olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte harcama eğilimlerinin de değiştiğini, isteğe bağlı harcamaların yerini ihtiyaca bağlı harcamalara bıraktığını görüyoruz. Yani daha bilinçli ve tedbirli hareket ediyoruz, ayağımızı yorganımıza göre uzatıyoruz. Bu sonuçlarda finansal okuryazarlığın geliştirilmesi amacıyla gerek özel sektör gerek kamu kanadında yürütülen çalışmaların büyük etkisi var. Biz de Visa olarak UNDP ve Habitat işbirliğinde Türkiye’deki 27 bankanın desteğiyle 10 yıldır yürüttüğümüz Paramı Yönetebiliyorum projesi kapsamında 81 ilde bireylere bütçe yapma, finansal kavramları anlama ve finansal ürünleri doğru kullanma becerisi kazandırmak üzere eğitimler veriyoruz. Bugüne kadar 1.3 milyon kişiye yüzyüze eğitim verdik.”
Birikim yapanların oranının artmasını da olumlu değerlendiren Merve Tezel, “Ancak hala geleneksel yöntemlerle biriktiriyoruz. Finans ve bankacılık sektörü olarak daha kolay anlaşılabilir ürünler sunarak bireylerin kendi amaçlarına hizmet edecek ürünleri bilinçli bir şekilde, güvenle seçmelerine destek olmalıyız. Dijital ürün ve platformları kullanmalıyız. Basitlik ve şeffaflığa her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var. Buradaki dönüşüm aynı zamanda birikim ve yatırımların finansal sisteme dahil edilmesine ve büyümeye önemli katkı sağlayacaktır” dedi.
-*-
Metodolojiye Dair
Ipsos tarafından FODER ve Visa için gerçekleştirilen bu araştırmanın amacı, Türkiye’de genel kamuoyunun finansal okuryazarlık düzeyini tespit etmek, finansal ürün ve hizmetlere erişim konusundaki tutum ve davranışlarını ortaya
koymaktır. Araştırma Bilgisayar Destekli Yüzyüze Anket (CAPI) yöntemi ile yapılmıştır. Türkiye temsili 15 yaş ve üzeri toplam
2000 bireyle bilgisayar destekli yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemi ile yapılan
bu çalışma, İBBS 2 düzeyinde 26 ilde (Adana, Ağrı, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Erzurum, Gaziantep, Hatay, Istanbul, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Van, Zonguldak, Kırıkkale) hanelerde yürütülmüştür. 2. dönemi gerçekleştirilen çalışmaya ait veri, Ocak-Şubat 2019 tarihlerinde derlenmiştir.