Boykot çağrısının odağı Coca-Cola İsrail şirketi mi?

Ortadoğu ülkelerinde İsrail’e yönelik öfke ne zaman kabarsa, bazı küresel markaların, özellikle ABD merkezli şirketlerin ürünlerine boykot çağrıları yapılır. Akla da hemen Coca-Cola gelir. Dünyanın en çok bilinen, en değerli markası öfkeli ortamlarda bir numaralı hedef olur.
 
İsrail’in Gazze’ye yönelik insanlık dışı saldırıları, pek çok Ortadoğu ülkesinin yanı sıra Türkiye’de de tepkilere neden oluyor. Bizde de başta bazı belediyeler olmak üzere pek çok kesimden İsrail mallarına boykot çağrıları yapılıyor. Ve yine bizde de Coca-Cola hedefin tam ortasına oturtuluyor.
 
Peki Coca-Cola bir İsrail markası mı? Bu soruya ancak iki şartta evet denilebilir: Ya şirketin merkezi İsrail’de olmalı, ya da şirketin sahipleri İsrail vatandaşı olmalı.
 
Şirketin kayıtlarına bakıldığında bu iki koşulun da geçersiz olduğunu görüyoruz. Şirketin merkezi ABD’nin Atlanta kentinde. Duymayanlar kaldıysa yeniden belirtelim, şirketin Başkanı ve CEO’su da bir Türk: Ayvalıklı Muhtar Kent. Şu anda dünyada en üst pozisyondaki Türk profesyonel yönetici Muhtar Kent.
Boykot ediyorsak, o zaman Coca-Cola’nın sahipleri İsrailli olmalı, değil mi? Değil. The Coca-Cola Company’nin internet sitesinde “yatırımcı ilişkileri” (investor relations) bölümüne hızlıca bir göz atın, şirketin büyük ortaklarını kolayca bulacaksınız.

Biz göz attık. Mart sonu itibariyle şirketin ortakları şöyle:
 

   
Yukarıdakilerin tamamı birer kurum. Yüzde 9.1’le en büyük ortak Berkshire Hathaway, ünlü Warren Buffet’ın şirketi. Buffet, Coca-Cola ile birlikte American Express, Procter&Gamble, Exxon Mobil, Goldman Sachs, IBM, Phillips, Tesco, Walmart gibi dünya devlerinin de büyük ortakları arasında.

Listede Berkshire Hathaway ile son son sıradaki Gates Foundation arasındaki tüm kurumlar, (James B. Williams hariç) dev varlık yönetim şirketleri. Örneğin BlackRock 4.3 trilyon dolar yönetiyor. Vanguard, State Street, Fidelity de 1’er trilyon doların üzerinde meblağı yöneten şirketler.

Bu şirketler hem kurumların, hem bireysel yatırımcıların parasını hisse senedi, tahvil gibi yatırım araçlarına yönlendiriyor. Nasıl Türkiye’de bir yatırımcı örneğin İş Bankası’nın kurup yönettiği bir yatırım fonunun katılma belgesini satın alıyorsa, bu kurumlar da benzer yolla fon toplayıp yatırım yapıyor.

Son sırada Gates Foundation var. bu vakıf Bill Gates ve eşi Melinda’nın kurduğu, başta AIDS olmak üzere geri kalmış ülkelerdeki sağlık sorunlarına çare arayan bir kurum. Gates, 80 milyar doları aşkın servetinin tamamına yakınını bu vakfa bağışladı. Buffet’ın yaptığı bağış da on milyarlarca dolar.
Listedeki tek birey olan James B. Williams ise yönetiminde bulunduğu iki vakfın sahip olduğu hisseleri temsil ediyor. Yani bu dev şirketin yüzde 4’ten fazlası onun değil.

Williams, Coca-Cola’nın merkezi olan Atlanta’daki SunTrust Bank’ın eski yöneticisi. SunTrust uzun yıllar Coca-Cola’nın en büyük kreditörü olmuş. İki kurum arasındaki ilişki o kadar yakın ki, Coca-Cola’nın büyük bir sır olarak saklanan formülü geçtiğimiz yıllara kadar SunTrust’ın özel kasalarından birinde saklanmış. Taa ki şirketin New York’taki binasına getirilene kadar.

Şirketin New York Borsası’na bildirdiği resmi kayıtlara göre Coca-Cola’nın İsrail’le doğrudan bir bağlantısı yok. Elbette bu dev şirkette çalışan, yöneticilik yapan veya bu şirkete ortak olan varlık yönetim şirketlerinde benzer pozisyonlarda bulunan Museviler bulunabilir. Ama dünyada yaşayan her bin kişiden yaklaşık 2’si Musevi olduğuna göre, bunda da bir sorun yok.

İsrail’in insanlık dışı saldırılarına karşı elbette tepkimizi gösterelim ama öfkemizi hangi yolla ortaya koyduğumuzu da bilelim.

Filistin’deki 3’üncü büyük işveren 
Bu arada, 128 yıldır başta formülü olmak üzere hakkında pek çok tevatürün dolaştığı Coca Cola şirketi de hakkındaki sorulara yanıt verebilmek ve tüketiciyi birinci ağızdan bilgilendirmek amacıyla kısa bir süre önce “merak ettim” temalı bir internet sitesi kurdu. İsteyen siteye soru gönderip, yanıtını alabiliyor.
Siteye Yanıtlardan göze çarpan üç küçük not ise şöyle:

• Coca-Cola, yüzde 100’ü halka açık uluslararası bir şirket konumundadır ve dünya coğrafyasında çok çeşitli ekonomik, siyasi ve dini rejimlerden oluşan birbirinden farklı 206 ülkede faaliyetlerini yürütmektedir.
• Uluslararası ticari yaptırımlar nedeni ile sadece Küba ve Kuzey Kore’de satılmamaktadır.
• Coca-Cola şirketi 1998 yılından bu yana Filistin’de faaliyet göstermektedir.
• Coca-Cola’nın Filistin’de 3 fabrikası, biri Gazze’de olmak üzere 7 satış ve dağıtım merkezi bulunmaktadır.
• Buralarda 350 Filistinli çalışmakta, Coca-Cola faaliyetleriyle ilişkili yan sektörlerden ise 3.500 aile geçimini sağlamaktadır.
• Coca-Cola Filistin’deki üçüncü en büyük işveren, beşinci en büyük yatırımcıdır.