Bilgisayar, kağıtlar, telefon, takvim… Bu tipik ofis masası üzerindeki tekdüzeliği kıran bir de teraryum… Artık bu manzaraya daha sık rastlıyoruz. Hem ofis masanızı renklendiren hem de içerideki hava kalitesini artırmaya aday teraryumlar giderek daha çok ilgi görüyor. Uzun ömürlü ve bakımı kolay bitkiler barındırmalarıyla monoton ve yorucu iş temposunda nefes alınabilecek bir kaçış noktası yaratıyorlar.
Şimdilerde her ne kadar dekorasyon objeleri haline gelmiş olsalar da teraryumların küçük ekosistemler olduklarının unutulmaması ve bu ekosistemlerin ihtiyaçlarının karşılanması önemli. Terrarium House’un yaratıcısı Burçin Yılmaz ile Galata’daki yeni açılan atölyelerinde teraryum sanatının inceliklerini, bilinmeyenlerini ve tasarım hikayelerinin yapım aşamalarını konuşmak üzere bir araya geldik.
Yılmaz, bitki tasarım işine çok küçük yaşlarda ortaya çıkan maket, diorama ve minyatür merakıyla giriyor. Çocukluğundan bu yana maketçiliğe ve minyatür objelere büyük ilgi duyan Yılmaz, 30’lu yaşlarına yaklaşırken, doğayı daha fazla dinlemeye ve doğayla daha fazla zaman geçirmeye başlıyor. Çok geçmeden Yılmaz’ın kendini sukulent dünyası ve bonsai sanatı içinde bulmasıyla Terrarium House markasının temelleri atılıyor. Yılmaz, “Bonsai sanatı bana maketleri ve minyatür ağaçları bir arada kullanarak hikayeler yaratma fikrini verdi. Bu sırada teraryumlarla tanıştım ve bitkilerle hayat bulan hikayeler canlandırmaya başladım. Bir yandan da bahçıvanlık eğitimimi tamamladım” diyor.
Her ne kadar adını son zamanlarda duyuyor olsak da teraryumların geçmişi 1830’lu yıllara dayanıyor. O yıllarda İngiltere’de yaşayan ve bir bitki tutkunu olan Dr. Nathaniel Ward’ın bitkileri, dönemin Londra’sının kirli havasından zarar görmeye başlıyor. Dr. Ward, bir gün bir kavanozun içindeki toprak kalıntısında yeni filizlerin yeşerdiğini görüyor ve bu deneyim adını ondan alan Wardian Case’lerin gelişmesinde rol oynuyor. Modern teraryumların atası olan Wardian Case’ler o yıllarda Avrupa’da oldukça popüler oluyor ve dekorasyon objesi olarak sıkça kullanılmaya başlanıyor. Çin’de 2 bin yıllık bir geçmişi olan penjing sanatında da minyatür ağaçlar ve aynı boyutta figürlerle gerçekçi doğa ortamları bulunuyor.
Son dönemde teraryumlar iş dünyasından da oldukça ilgi görüyor. Terrarium House, bu nedenle hem kurumsal hediyelik ürünler hazırlıyor hem de şirketlere dönük workshoplar düzenliyor. Yılmaz, “Firma çalışanları ya da müşterileri için farklı konseptlerde düzenlenen motivasyon etkinlikleri oluyor” diyor. Doğuş Oto, Geberit, Ortadoğu Grup, Sandoz, Nef, Hayat, Avon, Royal Canin ve Hoegaarden Terrarium House’un bugüne kadar kurumsal workshop ve kurumsal hediyelik hizmeti verdiği firmalardan bazıları.
Yılmaz, “Müşterilerimiz atölyemizde aylık olarak farklı içeriklerde düzenlenen Terrarium House workshoplarının yanı sıra bir-beş kişilik gruplarla, istedikleri bir tarihte kişiye özel workshoplarımıza da katılıyor” diyor. Workshoplara gelirken yanınızda herhangi bir malzeme getirmeniz gerekmiyor ve workshop sonunda tasarladığınız teraryum sizin oluyor.
Ürün yelpazesinin geniş olduğu Terrarium House’da fiyatlar 45 TL ile 1500 TL arasında değişiyor. Terrarium House’da kişiye özel çalışmaları, figür ve bitki uygulamalarını Burçin Yılmaz hazırlıyor. Diğer tüm çalışma ve etkinliklerde asistanlarla birlikte çalışılıyor. Çalışmaların çoğunun bir hikayesi var. Yılmaz, “Hikayeler müşterilerimizin bize ilettikleri anılar, gelecekle ilgili hayaller ya da canlandırılmasını istedikleri bir fotoğraf sahnesi olabiliyor” diyor. En fazla sipariş edilen ürünler ise kişiye özel hikaye canlandırmaları oluyor.
Bu tür siparişlerde canlandırılması istenen detaylar belirlendikten sonra figür konsepti hazırlanıyor. Bu süreçte mekan ya da kişiler gerçeğe en yakın şekilde hazırlanıyor. Müşteri onayından sonra figür uygulaması ve bitkiler fanus içine yerleştiriliyor. Bitkilerin sağlıklı gelişimi için gerekli toprak karışımı hazırlanıyor ve bitkilerin diğer ihtiyaçları da göz önünde bulunduruluyor. Terrarium House’da kişiye özel hikayesi olan çalışmaların yanı sıra sukulent tasarımları, farklı objeler üzerine bitki uygulamaları ve teraryum kolyeleri de hazırlanıyor.
Tasarımlarında önce doğadan sonra da hayallerden ve anılardan ilham alan Yılmaz, “Her hikaye canlandırma çalışmasında ortamın ve figür konseptinin gerçeğe yakın olması için özen gösteriyoruz” diyor. Teraryumun oldukça uğraş gerektiren bir iş ve bu iş için gerekli malzemelerin çoğunun yüksek maliyetli olduğuna değinen Yılmaz, kullandığı bitkileri yurtdışından ithal ederek toptan bitki satışı yapan seralardan, diğer malzemeleri yurtdışından ya da Türkiye’deki üretici ve toptancılardan temin ediyor.
“Hayal edin!” mottosuyla yola çıkan Terrarium House’da tasarımlar sırasında yoğun nem ihtiyacı olan, yavaş büyüyen, gölge-yarı gölge ortamlarda yaşayabilen bitkiler tercih ediliyor. Yılmaz, teraryum ortamı için uygun bitki türlerinden bazılarını fittonia, leucobryum glaucum, pilea involucrata, fittonia verschaffeltii, hedera helix, ficu pumila olarak sıralıyor. Aynı zamanda teraryum içine dere kenarlarından ya da ormanlık alanlardan toplanmış taşlar ya da kaya parçaları da iyi yıkanıp yerleştirilerek teraryumlar zenginleştirilebiliyor.
Teraryumlar direk güneş almayan yarı gölge ya da aydınlık alanlarda konumlandırılıyor. İçerisindeki nemin azaldığını gözlemlenirse sprey yardımıyla dinlenmiş musluk suyu ile nem takviyesi yapılıyor. Bakım konusunda detaylar veren Yılmaz, “Belirli aralıklarla kapaklı fanusların kapağını açmak hava sirkülasyonu bakımından yararlı. Fanusun iç yüzeyinde oluşabilecek lekeleri su ile nemlendirilmiş bir bez ile temizleyebilir, ölmüş yaprakları uzun bir cımbız yardımıyla teraryum içinden alabilir ve bitkilerinize budayarak şekil verebilirsiniz” diyor. Tropikal bitkilerle oluşturulan bir teraryumun ise nem oranının sık sık kontrol edilmesi gerekiyor.
Teraryum yapımında kullanılan malzemeler
– Kapaklı bir kavanoz, fanus ya da akvaryum
– Teraryum zemininde drenaj sağlaması için çakıl taşı
– İçerideki fazla nemi depolaması için sphagnum.
– İçeride oluşabilecek zararlıları önlemesi için aktif karbon
– Kaliteli ve ince elenmiş torf/perlit karışımı
– Teraryum içindeki yüksek nemli ortama uygun bitkiler: Fittonia, hedera, leucobrium glaucum vb.
– Teraryum yapımında ihtiyaç duyulabilecek araç gereçler: Uzun cımbızlar, eldiven, uzun çubuklar vb.
Teraryum yapımı
- Çakıl taşları (yaklaşık iki parmak kalınlığında) fanus zeminine yerleştirilir.
- Çakıl taşlarının üzerine ince bir tabaka halinde sphagnum/turba yosunu yerleştirilir.
- Sphagnum üzerine ince bir tabaka halinde aktif karbon yerleştirilir.
- Aktif karbondan sonra torf eklenir.
- Son olarak bitkiler gelişimleri ve boyları da dikkate alınarak dikilir.