Türk petrol rafinerilerinin çatı şirketi olan TÜPRAŞ’ın, İran’dan petrol ithaline devam etmek istediği ve bunun için de ambargo çerçevesinde muafiyet talep ettiği belirtiliyor.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump’ın İran nükleer anlaşmasından çekilme ve yeniden ambargo başlatma kararı almasının ardından Türkiye’nin nasıl bir pozisyon alacağı merak ediliyordu.
Kasım ayında resmen başlayacak olan ambargo öncesi Türk petrol rafinerilerinin çatı şirketi olan TÜPRAŞ’tan yetkililerin istisnai işlem için ABD ile görüştüğü ortaya çıktı.
İran petrolü Türkiye için stratejik önemde
ABD yönetimi daha önce yapılan açıklamalarda İran petrolüne muhtaç olan bazı müttefik ülkelere istisnalar tanınabileceği konusunun tartışıldığını belirtmişti. Enerji ihtiyacını ithalat yoluyla sağlayan NATO üyesi Türkiye de bu ülkelerden biri. İran hem coğrafi yakınlık hem fiyat avantajı hem de ham petrolünün kalitesi ile Türkiye için bu alanda stratejik bir ticaret ortağı.
Hali hazırda İran’dan petrol ithalatını önemli ölçüde azaltan Türkiye en azından belli bir miktar alım yapabilmeye devam etmek istiyor. Böyle bir alternatif kaynağa sahip olmak Türkiye için son derece önemli. Daha önce var olan ambargo döneminde de Türkiye ayda 3-4 kargoluk ithalat yapabiliyordu.
“ABD istemezse Türkiye uymak durumunda kalır”
Reuters’a konuşan bir ABD’li kaynak “ABD istemediği takdirde Türkiye bu alımı tamamen kesmek durumunda kalır ve bu hedef doğrultusunda da gerekli çalışmayı yapar.” diyor.
ABD’nin İran Özel Temsilcisi Brian Hook ise pazartesi yaptığı açıklamada, Türkiye ile müzakere yapılıp yapılmadığına ilişkin yorumda bulunmazken muafiyet talep eden her ülkenin ABD’ye kendi özel durumlarını izah etmeleri gerekeceğini söyledi. Hook bu tip görüşmelerin özel ve kapalı şekilde devam ettiğini belirtiyor.
Türk tarafında ses yok
Petrol ithalat muafiyeti için masada Suriye, Rus füzeleri ve başka konular olup olmadığı bilinmiyor. TÜPRAŞ yetkilileri veya Enerji Bakanlığı’ndan konuya ilişkin henüz bir açıklama gelmiş değil.
2017’de 26 milyon varil petrol ithalatı yapan Türkiye için 11,5 milyon ton petrol alınan İran birinci konumundaydı. İran’ı Irak ve Rusya takip ediyordu. Türkiye Ağustos 2018’de İran’dan günlük ortalama 97 bin varil ve Eylül’de 133 bin varil ham petrol ithal etti.
Nisan 2018’de ise bu ortalama rakam 240 bin idi. Belli bir düşüş trendi içerisinde giderken Ekim’in ilk iki haftasında ise toplam 1 milyon varil petrol alındı. Eğer yeni alım olmazsa bu da Ekim ayı için günlük ortalama 97 bin varile denk gelecek.
En önemli koz Rusya
Türkiye’nin masadaki en önemli kozu İran’dan petrol alamazsa Rusya’ya yönelecek olması. ABD İran’dan ithalat yapılması istemiyor ancak Rusya’dan yapılacak ithalatın artmasını da olumlu bulmuyor.
Türkiye gibi başta Hindistan olmak üzere birçok ülke daha İran’dan yaptığı alımlarda kısıntıya gitti.