Çalışanları bir iş için motive eden nedir? Şirketler, özellikle Z kuşağının kitlesel işten çıkarmalar ve pandemiyle şekillenmiş bir zamanın ruhuyla karşı karşıya kaldığına dikkat çekiyorlar. Great Place To Work’teki ortaklarımızla yayımladığımız Çalışmak İçin En İyi Şirketler listesinin 27’incisi, bazı şirketlerin özellikle de genç çalışanlarını elde tutmak isteyenlerin bedava kahve ve atıştırmalıklardan vazgeçmeyeceğini gösteriyor.
Çalışmak için en iyi şirket kavramı, jumbo karides ya da moda olan keçi sakalı gibi bir tür oksimorona dönüştü. Çok az insan, halihazırda 30’larına yaklaşan ve Z kuşağı olarak adlandırılan en genç çalışan kuşağı kadar modern iş kültürüne kuşkuyla yaklaşıyor olmalı. Yakın geçmişteki kitlesel işten çıkarmalar onlar için yalnızca geliştirici bir deneyimdi.
Yazılım mühendisiyken mesleğini bırakıp sanal içerik üreticisine dönüşen 25 yaşındaki Ayem Kpenkaan “Sanırım artık çalışılacak iyi bir yek yok. En azından benim kuşağımdakiler bunun bilincindeler” diyor.
25 yaşındaki Kimi Kaneshina, “Şirketler mutlaka sizin arkadaşınız olacak diye bir kural yok. Onlar yalnızca kar etmek için varlar” sözleriyle açıklamada bulunuyor. Kaneshina bir yazılım şirketinde ürün yöneticisiyken kısa süre önce işten çıkarılmış; ancak kendisi, mevcut çalışma ikliminden dolayı bezgin ve bıkkın olsa da, belki de “milenyum kuşağına göre dersini daha erken öğrenmiş olmanın daha iyi olabileceğini” de düşünüyor.
Pandeminin tükettiği çalışma (ya da eğitim) hayatının sırtlarına bindirdiği yükle uğraşmak, en yaşlı üyelerinin bu yıl 27 yaşına bastığı, en gençlerinin ise halen üniversitede olduğu bir kuşağın beklentilerini kökten şekillendirdi. Geleceğin iş gücü, çalışılacak yerin “iyi olması” konseptini sorguluyor artık.
Bununla birlikte, Z kuşağının ödemesi gereken bedeller var. Hayatını idame ettirebilecek bir maaş alabilme ümidiyle, endişeli bir şekilde iş hayatına dahil olan gelecek kuşak çalışanlar birbiriyle zıtlaşan dürtülerle ilerliyorlar. İstikrarsız bir dünyada, istikrar iyi bir işverenin ayırt edici özelliğine dönüştü ancak gerçekten çalışmak için iyi bir şirket aynı zamanda çalışanına esneklik ve bireyselliğine alan da tanır. Nitekim en genç çalışanlar aşırı yönetilmekten hoşlanmıyorlar. Bu yılki Çalışmak İçin En İyi Şirketler listesinin ilk onundaki çalışanların yorumları en çok otonomiye vurgu yapıyordu. O halde çalışmak için iyi şirket seçimindeki kriterlerin komplike olduğu söylenebilir.
Birincisi, pandemi dönemi şokunu yaşayan kuşak istikrar istiyor. En genç kuşağın gelecekle ilgili endişesi, kendilerinden öncekilerin hayal kırıklıklarından kaynaklanıyor. Charles Schwab’ın geçen yıl yaptığı bir ankete göre, Z kuşağı çalışanları hemen hemen dünyanın her yerinde emekli olurken engellerle karşılaşacağına inanıyor (%99), bunu yüzde 91’le X kuşağı, daha küçük çaplı oranlarda da milenyum ve boomer kuşağı izliyor. Handshake’de baş eğitim sorumlusu olan Christine Cruzvergara, şu açıklamada bulunuyor: “Z kuşağının büyük bir bölümü ilk gençlik yıllarını pandemi ve mali kriz ortamında geçirdi ve bunun sonucunda da, pek çoğu anne babalarının emeklilik planlarının sekteye uğradığına tanık oldu. Buna bir de, öğrenci kredileri ve ekonomik istikrarsızlık gibi mali yükler eklendiğinde, emekliliği planlama bu kuşağın önceliğine dönüşmüş durumda.” Synchrony’de (bu yılki listede No.5) ürünü ihtiyaca göre uygun hale getirmekten sorumlu olan Stephanie Polistena, kendisini işe çeken unsurun kısmen istikrar olduğunu söylüyor; ilk başta, finans hizmetleri şirketine bir kariyer fuarında üniversite ikinci sınıf öğrencisi bir genç olarak “tesadüfen” girdiğini anlatıyor. Ancak onu orada tutan, şirketin kendisine değer verdiğini hissetmesi olmuş. “Burası çok güzel diyebilirim. Gerçekten ama gerçekten bizi önemsiyorlar. Yani çarkın bir dişlisinden ibaret değilsiniz” diyerek devam ediyor. Departmanlar arasında stajyer olarak dolaştıktan sonra, şirket için ürün sahibi olarak yeni tasarımları test eden başkan yardımcısı asistanı oluyor; kariyerinde böyle bir yol izleyeceğini hiçbir zaman öngörmediğini de sözlerine ekliyor. Şimdi 24 yaşında olan Polistena, “Beni burada tutan şey, daha üniversitede ikinci sınıf öğrencisiyken bana yatırım yapmalarıydı” diyor.
Cruzvergara, talep edilen özelliklerde istikrarın hemen ardından yüksek ücret ve esneklik geldiğini açıklıyor. Bazı talepler ise başka değerlerin gözden çıkarılması pahasına gündeme geliyor; iş hayatına yeni atılan gençler kendileri için nelerin öncelik taşıdığını ve iş gücüne katıldıktan sonra da, hangilerinin somut bir zemine oturabileceğini kestirmeye çalışıyorlar.
Kpenkaan, teknoloji sektöründe bir startup’ta yazılım entegrasyon mühendisi olarak çalışırken, mesleki anlamda tam olarak tatmin olmadığını söylüyor. Amacının daha çok hayatını geçindirecek kadar bir para kazanmak olduğunu belirtiyor. Ancak çevresine baktığında, pek çok kişinin ya işten ayrıldığını ya da atıldığını gördü. Her ne kadar iyi bir maaş alsa da, istikrarın gittikçe kaybolduğunu gözlemledi ve yerinin sağlam olmadığını hissetti. Bulunması zor iyi bir işe girmeyi başarsanız bile, “bu iyi işte uzun süreli olabileceğinizi bir garantisi yok.”
Z kuşağına göre, eğer hayallerdeki iş diye bir şey yoksa, o halde işiniz özel hayatınızdan da çok fazla çalmamalı. Cruzvergara, “Bu kuşak işine ve hayatına önem veriyor. İlk günden itibaren bu ikisinin iyi bir bütün oluşturmasını istiyorlar; bu noktaya 30,40 yıl çalıştıktan sonra ulaşmayı kabul etmiyorlar” diyor.
“Z kuşağı çalışmak için yaşamıyor. Yaşamak için çalışıyor.”
Çalışmak için en iyi şirketler bu kriteri bir ölçüde yerine getiriyor. Hilton’un baş insan kaynakları sorumlusu Laura Fuentes, şirketin “İşte tamamen insani bir deneyim oluşturmayı” taahhüt ettiğini söylüyor. Fuentes, şirketin bedensel, zihinsel ve mali açıdan her tür sağlığa odaklandığını, sürekli eğitim sınıfları açma, yaşlı anne baba ya da çocuk bakımı için destek sunma ve karmaşık sağlık sisteminden gerektiği gibi yararlanabilmelerine yardımcı olma gibi avantajlar sağladığını da sözlerine ekliyor. Bu yılki en iyi şirketler listesinin tepesinde yer alan otelin ziyafet müdürü Justin Ziegler, Hilton’un geniş çaplı olanaklarıyla bunu gösterdiğini ve yöneticilerin de çalışanlarının kariyer hedeflerinden haberdar olmak için çaba harcadıklarını belirtiyor. “Patronuma Z kuşağının
her zaman sadece parayla motive olmadığını, bize nasıl davranıldığı, iş-özel hayat dengesi ve bildiklerimizi göstermek gibi faktörlerin de önem taşıdığını anlatabilmeyi isterim” diyor.
Bazıları günlük projelerinde ya da patronlarıyla etkileşimlerinde az çok bir anlam bulsalar da, hala mevcut sistemle ilgili çok soru işareti var. Kpenkaan, “Rüya iş diye bir şey acaba var oldu mu yoksa bu yalnızca bir propagandadan mı ibaretti diye hep düşünmüşümdür. Şimdi artık bu tür süslü laflara kimse kanmıyor” diyor.
Pratikte, bu iş-özel hayat dengesine vurgu yapmak anlamına geliyor. New York Üniversitesi’nden 2025 yılında mezun olacak Sade Collier kurumsal dünyayla ilgili daha önceki görüşleriyle ilgili olarak, “Televizyonda çok çekici görünen telaş kültürüne dahil olacağım için çok heyecanlıydım” diyor. Ancak pandemi Z kuşağına sunulan imaja meydan okudu: “Etrafımdaki pek çok insan gelecekle ilgili beklentilerinde kafa karışıklığı yaşıyor. Artık kimsenin standardın ne olduğunu bilmediği kanaatindeyim.”
Bu tabii ki, Z kuşağının kurumsal dünyaya tamamen girmeden bu dünyayı bırakmaya hazır olduğu anlamına gelmiyor. Şu bir gerçek ki, iş dünyası artık eskiden olduğundan çok daha karmaşık ve zor ancak çoğu insan kendi kuşağının çalışmak istemediği fikrini kabul etmiyor. Yalnızca sizin şartlarınıza göre çalışmayı kabul etmiyorlar. Walgreens’te dijital işe almada başkan yardımcısı asistanı Gabrielle Jeannot (25), “Bulunduğunuz noktaya erişebilen bir yeteneği elde tutmalısınız” diyor.
Öte yandan, ücret de tabii ki çok önemli bir faktör. Z kuşağının yüksek ücret beklentisi, çocuk yetiştirmekten bir ev edinmeye kadar her şeyin adeta çok yüksek bir dağa tırmanmak kadar zorlaştığı sancılı bir ekonomik ortamda daha da önem kazanıyor. Bu yılki Çalışmak İçin En İyi 100 Şirket sıralamasında ücretler beklentilere uygun şekilde yüksek; aralarında yalnızca üçüişebaşlangıçücretini çok az sayıdaki çalışan için asgari düzeyde tutuyor.
Z kuşağının bir bölümü de çalıştıkları şirkette misyonunu da ücret kadar önemsiyor. Adil ücret ve işte yüksek moral gibi iki parametrenin modern ekonomide gerçekleşmesi zor olsa da, iş gücünün en genç üyeleri bu dengeyi sağlamak için çok çaba sarf ediyorlar. Hilton’da analist Ally Bloss-Baum, kendisini nelerin motive ettiğini anlatıyor: “Yaptığım işlerin bir etki yaratması bizim için önemli.” Bu ister insanların Hilton’da iş bulmalarına yardımcı olan bir girişim ya da mesai arkadaşına bir proje için yardımcı olmak olsun, bu görevlerin yerine getirilmesinin “pozitif değişim yaratma” ihtiyacını karşılayacağına inanıyor. Kpenkaan, “İnandığınız değerlere uygun bir iş bulmak özellikle de şimdi, bir ayrıcalık” diyor.
Hilton’da saatlik çalışan birisi, “Fikirlerimi paylaşmakta sakınca görmem ve bu fikirler ciddiye alınır” diye yazıyor. Nvidia’ya katkıda bulunan bir başkası, “Burada çalışanlar kıdemli personelle rahatlıkla konuşabilir ve eşit muamele görür” derken, bir Marriott çalışanı da şirketin “özgürce düşünmeyi teşvik edici” yönünden övgüyle söz ediyor.
Çalıştığı şirketin kültürünün ücretle beraber kendisi için en önemli unsur olduğunu söyleyen Jeannot, “Zamanınızın büyük bir bölümünü işte geçiriyorsunuz; kendinizi iyi hissedeceğinizden, size değer verileceğinden ve aynı zamanda kurumda büyüme için fırsat sunulduğundan emin olmak istiyorsunuz” diyor.
Ayrıca 2020’lerin en önemli ekonomik teması olan, uzaktan çalışma ve esneklik var; en iyi şirketlerin yöneticileri bu uygulamaya sıcak bakıyor; 100 şirketten yalnızca ikisi çalışanlarının haftanın dört günü ya da daha fazla ofiste olmalarını istediğini bildirdi. Ayrıca iş-özel hayat dengesini gerçekten mümkün kılan başka avantajlar ve destekler de sunuyorlar. Biri hariç tümü bedava sağlıkla ilgili destek paketleri sağlıyor; üçte ikisi, 12 hafta ya da üzeri doğum izni veriyor ve yüzde 25’i de çocuk bakım masraflarına destek oluyor.
Z kuşağı online ortamda büyüdüğü için henüz iş gücünde belki çok sağlam bir yere sahip değil ancak bilgili oldukları bir gerçek. Çalkantılı bir dönemde yetişkinliğe adım attıkları için bazılarının ilgisiz, isteksizken bazılarının da değişim için umutlu olmaları şaşırtıcı değil. Kuşaklarda döngüsel bir doğa vardır ve medya her ne kadar bunları karşı karşıya getirmeyi sevse de, Z kuşağı aslında herkesin ortak dileği olan bir şeyi istiyor: Söylediklerinin dinlenmesi, kendilerine değer verilmesi ve hak ettikleri ücretleri almak. Kaneshina, “Z kuşağının herkes adına bu açıklamaları yaptığına inanıyorum” diyor.
Çalışmak için en iyi şirketi bulmak, hem genç hem de yaşı daha büyük çalışanlar için zor sayılabilir. Aldığı ücreti hak eden yönetici, elindeki yetenekleri kaçırmamak için iş gücünün değişen taleplerini gördü ve bu talepleri yerine getirdi. Tüm genç insanlar gibi Z kuşağı da “bir adam” için çalıştığının bilincinde ancak en iyi şirketler listesi aynı zamanda “terapi veren adam”ın kurumlardaki eşdeğerinin de bulunduğunu gösteriyor. Bu en iyi şirketlerden çoğu çalışanlarının yaptıkları işten haz almalarına yardımcı olurken, çoğu da wellness imkanları sunuyor. Pratikte, insanlarla empati kurabilen bir iş ortamı oluşturmak için çalışanlarına bağlılık göstermek, bireylerin inisiyatiflerini gözetmek ve doğal olarak, iyi bir ücret ödemek gibi parametreleri göz önünde bulundurmak anlamına geliyor.
1- Hilton
2023 Yılında ikinci sıradayken zirveye çıkan otel devi, global liderlik rollerinde cinsiyet eşitliği ve ABD’deki yöneticilik pozisyonlarında 2027 yılına kadar etnik çeşitliliği sağlamayı hedefliyor. Hilton ayrıca, hem takım çalışanları hem de toplum içinde fazla temsil edilemeyen kesimler için de 2030 yılına kadar 5 milyon öğrenme ve kariyer geliştirme fırsatı sunmayı amaçlıyor. İster kurumsal ister franchise olsun, şirketin resort ve otel ağı Hilton Takım Üyeleri ve yakınları için önemli bir yarar sunuyor: Hilton’un dünyanın herhangi bir yerindeki otelinde çok cazip fiyatlarla kalabiliyorlar. Şirket ayrıca her yıl özel olarak seçtiği az sayıdaki çalışanına uzun süreli ücretli izinler sunuyor. Bu izinlere hak kazananlara ofis dışında enerji depolamaları ve sevdikleri şeyleri yapmaları için 5,000 dolar veriliyor.
2- CISCO
ÇALIŞAN SAYISI………. 86,099
AÇIK POZİSYON………… 1,800 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI……27
Cisco iddialı ESG hedeflerine sahip ve çalışanlar da şirkette çalışmanın en çok bu yönünü seviyorlar. Ayrıca çalışanlarıyla beraber belirlediği temel kurallar çerçeve- sinde, hibrid çalışma düzenini uzun vadeli modelinin bir parçası olarak benimsiyor.
3- NVIDIA
ÇALIŞAN SAYISI……….30,000
AÇIK POZİSYON………….1,750 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI……..9
Nvidia, yaklaşık 15 yıldır düzenli olarak yıllık maaş artışı ve kimseyi işten çıkarma- ma ilkesini titizlikle uyguluyor. Nvidia’nın “düz yapı”sı da CEO Jensen Huang’la işe yeni başlayanlar arasında yedi katmandan daha fazlasının olmasına asla müsaade etmiyor.
4- AMERICAN EXPRESS
ÇALIŞAN SAYISI……….. 26,219
AÇIK POZİSYON………… 2,954 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI. . . . . . 24
American Express, iş ortamında çalışanları- nın birbirleriyle kurduk- ları bağlarla övünür; ayak üstü “kahve sohbetleri” iş birliğini artırırken, yöneticilere de geri bildirimler sunar. Ayrıca son dört yıldır art arda yüzde 100 eşit işe eşit ücret kuralını bozmuyor.
5- SYNCHRONY FINANCIAL
ÇALIŞAN SAYISI……… 18,000*
AÇIK POZİSYON…………… 310 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI……..7
Geçen yıl 20. sırada yer alan şirket, büyük bir sıçrama kaydetti; başkan yardımcılığı ve daha üst pozisyonlarda siyah ve His- panik kökenlilerin temsilini artırdı. Ayrıca kadın başkan yardımcılarının ilerlemesi- ne yardımcı olan programı altı yılda bu kademedeki kadınların yaklaşık yarısı- nın terfi etmesini sağladı.
6- WEGMANS
ÇALIŞAN SAYISI…54,275 AÇIK POZİSYON…1,246 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI…27
Wegmans çeyrek asırdan daha uzun bir süredir her yıl Çalış- mak İçin En İyi Şirketler sıralamasında yer alıyor; şirket 107 yıllık faaliyet tarihinde bir kişiyi bile işten çıkarmadı. Doğu Kıyısı’nda yer alan süper market zinciri, Robert Wegman’ın tüm çalışanlar için avantajlar sunduğu ve maaşları artırdığı 1953 yılından beri çalışanlarının her açıdan kendilerini iyi hissetmelerine büyük önem veriyor. Wegmans geçen yıl LiveWell (iyi yaşa) hizmetlerinin kapsamını genişleterek, mental sağlık desteği sunan anonim bir online topluluk olan Together All’u (hep beraber) uygulamaya koydu.
7- ACCENTURE
ÇALIŞAN SAYISI………. 69,400 AÇIK POZİSYON………….. 500 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI. . . . . . 16
Accenture’nin yönetim kurulu üyelerinin yarısı kadın ve yüzde 60’ı da farklı etnik kökenlere sahip. Kadınlar şirketin iş gücünün yaklaşık yarısını, idari direktör- lerin de yüzde 29’unu oluşturuyor. Ayrıca eşit işe eşit ücret ilkesi uygulanıyor.
8- MARRIOTT
ÇALIŞAN SAYISI………..114,132 AÇIK POZİSYON………….5,155 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI. . . . . . 27
Otel devi son birkaç yılda, eşitliği iyileştire- cek pek çok programı gündeme getirdi. Ebe- veynlere özel, 2,000’i aşkın çocuk bakıcısı için indirimli fiyatlar uyguluyor.
9- CADENCE
ÇALIŞAN SAYISI………… 3,633 AÇIK POZİSYON…………… 132 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI. . . . . . 10
Tasarım yazılımı şirketi 10 yıl kesintisiz olarak art arda listeye girmeyi başardı. Kendileriyle ya da yakınlarıyla ilgilen- meleri için izne ihtiyacı olan çalışanlara sekiz haftaya kadar ücretli izin hakkı tanıyor.
10- COMCAST NBCUNIVERSAL
ÇALIŞAN SAYISI…….. 130,000 AÇIK POZİSYON…………. 1,150 LİSTEDEKİ KAÇINCI YILI……..7
Comcast çalışanlarına esnek saatler ve günlerle uzaktan çalışma imkanı sunuyor ve ayrıca geçen eylül ayı itibariyle dört gün ofise gelme düzeni- ni uygulamaya başladı. Ayrıca 2019 yılından beri karbon emisyonunu yüzde 38 oranında düşürerek, karbon ayak izini azaltma- yı hedefliyor.