2021’in ilk çeyreğinde 60,6 milyon euro’luk ciro elde eden TAV Havalimanları, Afrika ve Balkanlar’daki yatırım fırsatlarını yakından takip ediyor. Nisan 2021’de Kazakistan’daki Almatı Havalimanı’nın işletmesini devralan şirket, Haziran 2021’de Kuzey Makedonya ile havalimanları ve kamu altyapı projelerine yönelik 49,7 milyon euro değerindeki yatırım konusunda anlaştı.
BEGÜM NUR ALKIŞ
Salgından en çok etkilenen havacılık sektörü, seyahat kısıtlamaları nedeniyle 2020’nin ilk yarısında neredeyse durma noktasına geldi. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) verilerine göre, 2020 yılında Türkiye’deki havalimanlarını kullanan toplam yolcu sayısı bir önceki yıla oranla yüzde 61 azalarak, 81,6 milyon kişi oldu. 2021’in ilk yarısında aşılama çalışmalarındaki gelişmeler, yılın ikinci yarısından itibaren sektörde bir toparlanmaya işaret ediyor. 2021 yılının ilk beş aylık dönemi verilerine göre, Türkiye geneli havalimanları yaklaşık 30 milyon yolcuya hizmet verdi. Uluslararası Havalimanları Konseyi (ACI), 2021 yılında 2019 küresel yolcu seviyesinin yüzde 52’sine ulaşılacağını öngörüyor. Yolcu sayısında 2019’daki seviyelere tam bir dönüşün ise 2023 yılında olması bekleniyor. Asya Pasifik bölgesinde toparlanmanın daha erken başladığını ve Avrupa ile Orta Doğu’da pandeminin etkisinin daha yoğun olduğunu söyleyen TAV Havalimanları Holding İcra Kurulu Başkanı Sani Şener, “Toparlanma ilk olarak iç hatlarda ve pandeminin benzer seyrettiği ülkeler arasındaki bölgesel uçuşlarda gerçekleşiyor. Sınırların açılması aşılanma oranlarına bağlı ve bu konuda küresel ölçekte yaşanan eşitsizlikler kısıtlamaların da tamamen kalkmasını engelliyor” diyor. Şener ayrıca turistik seyahatlerin, iş seyahatlerine göre daha hızlı toparlanacağını belirtiyor.
Sekiz ülkede 15 havalimanı işleten TAV Havalimanları’nın, servis şirketleri ise 18 ülkede 76 havalimanında faaliyet gösteriyor. TAV’ın havalimanlarından oluşan portföyü büyük oranda turizm destinasyonlarında yer aldığından, normalleşme ile birlikte şirketin dünya ortalamasının üzerinde bir hızla yolcu trafiğini arttırması bekleniyor. Büyüme stratejileri doğrultusunda yeni ve kârlı iş fırsatlarına odaklanan TAV Havalimanları, 2020’yi yaklaşık 220 bin uçak seferine ve 27 milyon yolcuya hizmet vererek tamamladı. 2021’in ilk çeyreğini ise 60,6 milyon euro ciro ile tamamlayan şirket, bu dönemde iç hatlarda 3,3 milyon ve dış hatlarda 1,1 milyon yolcuya hizmet verdi.
Gelecek dönem yatırım planlarına ilişkin büyüme potansiyelinin yüksek olduğu Orta Asya’yı önemsediklerini söyleyen Şener, “Geçtiğimiz aylarda Özbekistan hükümetiyle ülkedeki havalimanlarını geliştirmek üzere iyi niyet anlaşması imzaladık. Afrika ve Balkanlar gibi büyümenin olacağı pazarlarla yakından ilgileniyoruz” diyor.
KUZEY MAKEDONYA’YA 49,7 MILYON EURO’LUK YATIRIM
Haziran 2021’de KAP’ta yaptığı açıklamaya göre TAV, Kuzey Makedonya hükümeti ile ülkedeki mevcut havalimanlarına ve bazı kamu altyapı projelerine önümüzdeki üç sene içerisinde 49,7 milyon euro tutarında yatırım yapmak için anlaştı. Bu yatırım tutarı, daha önce Kuzey Makedonya hükümeti ile TAV arasında imzalanan imtiyaz anlaşmasının eki gereği planlanan İştip Kargo Havalimanı yatırımının yerine geçecek. Şirket ayrıca Nisan 2021’de Kazakistan’daki Almatı Havalimanı’nın işletmesini devralarak, buradaki operasyonlarına da başladı. Çin’in “Yol ve Kuşak Projesi” üzerindeki önemli duraklardan biri olan Almatı’nın, Orta Asya bölgesinin kargo ve finans merkezi
olduğunu belirten Şener, turizm potansiyelinin de yüksek olduğunu söylüyor. 2019’da 6,4 milyon yolcusu olan Almatı’nın, 2020’de yolcu trafiğindeki düşüşe karşın, kargo trafiği sayesinde yılı kârla kapattığını sözlerine ekleyen
Şener, “Yaklaşık 200 milyon dolar yatırımla yeni bir terminal inşa edeceğiz ve kapasiteyi iki katına çıkaracağız.
Pandemi döneminde bu işlemin tamamlanması ve yurtdışından finansman sağlanması TAV’ın kredibilitesini de gösteriyor. Almatı’ya servis şirketlerimizi de götürüp yolcu memnuniyetini artırmayı hedefliyoruz. Türkiye ve Kazakistan arasındaki ikili ilişkilere de katkımız olacağına inanıyoruz” diyor. TAV, bölgedeki farklı projeleri de
yakından takip etmeye devam ediyor. Şirket Şubat 2021’de, 2015 yılından beri üzerinde çalıştığı Tunus borç yapılandırması görüşmelerini sonuçlandırdı. Yapılandırma sonucunda, TAV Tunus’un 2020 üçüncü çeyrek finansalları itibarıyla 371 milyon euro’luk banka borcu 233,6 milyon euro’ya indi. Borçta yaşanan düşüşle, 2021’in ilk çeyreğinde 109 milyon euro tutarında bir gelir yazdıklarını söyleyen Şener, elde edilen bu gelirle yılın ilk çeyreğini 62 milyon euro net kârla kapattıklarını söylüyor.
“YÜZDE 50 KÂR PAYI DAĞITIM TAAHHÜDÜMÜZÜ KORUYORUZ”
TAV olarak sadece havalimanı işletmeciliği yaptıklarını ve halka açık bir şirket olarak yatırımcılarına yüzde 50 kâr payı dağıtımı taahhüdlerini koruduklarını belirten Şener, “Krizlere alışık ve kriz yönetimi konusunda deneyimli bir şirketiz. Geçmişte operasyonlarımızı aksatan terör saldırıları, volkan patlaması, savaş gibi krizlerle ya da küresel finans krizleriyle karşılaştık. Arap Baharı’nın başladığı ülkelerde işlettiğimiz havalimanlarında sorunlar yaşadık. Ancak bu
kez farklı olan, bir sağlık krizi ve onun tetiklediği bir ekonomik kriz yaşıyoruz. Bu krizin yönetilmesinde, sürücü koltuğunda sağlıkçılar oturuyor, siyasiler ve ekonomistlerin kararları ikinci planda. Onun için krizin şirketinizin
iç dinamiklerine yansımasını ancak çok hızlı adapte olarak yönetebiliyorsunuz” diyor. Dijitalleşmenin bir tercih olmaktan çıkıp zorunluluk haline geldiği günümüzde, TAV’ın dijitalleşmeye yönelik yol haritasından bahseden Şener, havalimanlarında dijitalleşmenin iki ayağı olduğunu söylüyor. İlki, yolcuların seyahat planlamasından uçağa binene kadar geçen her adımın dijitale taşınması. Güvenlik, check-in, pasaport kontrolü gibi süreçler temassız ve self-servis
hale geliyor. Böylece yolcular için planlama yapmak kolaylaşırken, zorunlu kontroller hızlanıyor ve güvenlik algısı güçleniyor. İkincisi ise dijitalleşmenin, havalimanı işletmecileri ve paydaşları için verimlilik artışı getirmesi ve yolcu memnuniyetini artırma imkanı. Şener, “TAV Technologies şirketimiz 400’den fazla mühendisle havalimanı bilişim çözümleri konusunda dünyadaki birkaç şirket arasında yer alıyor. Örneğin; yapay zeka, kamera ve sensörler kullanarak geliştirdikleri bir yazılım terminal içindeki yolcu yoğunluğunu ve kuyrukları anlık takip ederek uyarı verebiliyor. Böylece anında müdahale ederek kuyrukları önlüyor, yolcu memnuniyetini ve pandemi döneminde de fiziksel mesafenin korunmasını sağlıyoruz” diyor. TAV Technologies, TAV Havalimanları Holding’in iştiraki olarak, havalimanı bilişim çözümlerinde 13 ülkede, 30’dan fazla havalimanına hizmet sağlıyor. TAV Havalimanları, varolan havalimanlarında hizmet kalitesi, kapasite ve gider kontrolünü yönetmeye devam ederken, yeni havalimanı projelerini değerlendirmeyi sürdürecek.