Ticaret Bakanlığı’nın 4 Mayıs 2021 tarihinde 309 sayılı Reklam Kurulu kararı neticesinde, sosyal medya etkileyicileri olarak tanımlanan influencerlar tarafından yapılan ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara ilişkin kılavuz yayınlandı. Influencerlar tarafından yapılan ticari reklam, ticari uygulamalar hakkında reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşla yol gösterilmesi amaçlanan yeni kılavuz ile influencerların yaptığı reklam paylaşımlarının açık, anlaşılabilir ve ayırt edilebilir olması zorunlu kılındı.
Avukat Gözde Esen Sakar, Sosyal Medya Etkileyicilerinin Ticaret Bakanlığı’nın yayınladığı Sosyal Medya Etkileyici Kılavuzuna karşı dikkatli olmalarını gerektiğinin altını çizdi. Bu Kılavuz’da belirtilen ‘’Ticari Reklam’’ ve ‘’Haksız Ticari Uygulama’’ kavramlarının sosyal medya etkileyicileri tarafından anlaşılmasının çok önemli olduğunu dikkat çekerek görüşlerini şu şekilde belirtti: Bu Kılavuz’da belirtilen “Ticari Reklam” ve “Haksız Ticari Uygulama” kavramlarının sosyal medya etkileyicileri tarafından anlaşılması çok önemli. Çünkü bunlara karşı dikkatli olunması gerekecek. Influencerların ticari reklama ilişkin paylaşımlarında, bu paylaşımlarının “ticari reklam” olduğunu tüketici tarafından hemen görülebilecek şekilde açıkça belirtmeleri gerekecek. Paylaşımlar içinde kullanılan renklerden ve arka fondan ayırt edilebilir nitelikte, kolaylıkla okunabilir büyüklükte olacak. Paylaşımda başka etiket ya da açıklamalara yer verilmesi durumunda ise etiket veya açıklamalar arasında görünebilir şekilde belirtilecek. İdari yaptırım kararı Reklam Kurulu tarafından veriliyor, Ticaret Bakanlığı tarafından uygulanıyor. Kanun’da, ticari reklamlar ve haksız ticari uygulamalar ile ilgili düzenlenen yükümlülüklere uyulmamasının yaptırımı; Sosyal Medya Etkileyicileri hakkında idari para cezaları işletme ve gerekli görülen hallerde 3 aya kadar tedbiren durdurma cezaları şeklinde. Reklam Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilir. Elbette ki, bu tip idari kararlara karşı itiraz etme ve idare mahkemesinde dava açma yolu mevcut olacak. Öte yandan, haksız ticari uygulama hukuken haksız rekabet olarak da kabul edilebildiğinden, zarar gören tarafın, tüketicinin, bu yayınları yapanlara karşı tazminat davası açma yolları da söz konusu olmakta. Bu noktada önemli olan, ihlal ettiği iddia edilen tarafın, iddia edilen eylem mevcut olmadığını ve/veya herhangi bir ihlalinin söz konusu olmadığını ispatlaması gerekecek. Bir önemli husus olarak da, ticari reklam faaliyetinin, ilgili taraflarınca, mali ve vergisel sonuçları olacağını da bir kenara not etmek gerekir.’’
Influencer deneyimlemeden tavsiye edemeyecek
Influencer deneyiminin bulunmadığı bir mal veya hizmete ilişkin tavsiyede bulunamayacak; tüketiciler nezdinde reklam konusu mal/hizmeti deneyimlediğine ilişkin algı yaratılacak şekilde reklam amacıyla paylaşım yapamayacak. Yine, Influencerlar, herhangi bir ticari reklam paylaşımında sağlık beyanında, nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan, ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamayacak.
Filtre kullandığını açıkça belirtecek
Önemli olarak, Influencerlar doktor, diş hekimi, veterinerler, eczacılar ve sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin herhangi bir yönlendirme yapamayacağı gibi bu mal ve hizmetlerin tanıtımını da yapamayacak.
Influencerlar hediye aldıkları mal/hizmetleri tüketici nezdinde bu ürün veya hizmetleri satın aldığına yönelik bir algı oluşturulmamalı ve yine kendisinin “yalnızca tüketici” olduğu algısını da uyandırmamalı.
Yine, paylaşımlarında herhangi bir filtre uygulamaları kullanmaları halinde paylaşımlara “filtre” uygulandığı belirtilecek. Benzer şekilde, sahteciliği önleme adına Influencerların sosyal medya aracılığıyla bir mal/hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte ya da var olmayan kimlikleri oluşturmaları veya kullanmaları yasaklandı.
“Daha fazla oku” seçeneğine tıklamadan reklam olduğu anlaşılacak
Influencer yaptıkları video paylaşım mecralarında (Youtube, Instagram gibi) canlı yayın paylaşımlarında, tüketiciye “daha fazla oku” gibi bir alanı tıklamak zorunda bırakmadan yazılı, sözlü olarak (i) videonun reklam niteliğinde olduğunu, (ii) reklam verenlerin isim ve unvanını, (iii) kendilerinin bu hizmet karşılığı ücret/hediye aldığı bilgilerini paylaşmakla yükümlü hale geldi. Bu kapsamda, Influencer video boyunca “Bu video reklamlarını içermektedir.”,“Bu video, ile ücretli işbirliğini içermektedir.”, “[Reklam veren]’in destekleri ile.”, “Bu ürünleri hediye olarak aldım.”, “Ürünleri bana gönderdiği için teşekkürler.” açıklamalarından en az birine yer vermek zorunda.
Benzer şekilde, sosyal medya platformlarında fotoğrafın, mesajın içinde, altında ya da açıklamalarında (i) reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle beraber, (ii) “#Reklam, #Reklam/Tanıtım, #Sponsor, #İşbirliği, #Ortaklık, @[Reklam veren] ile işbirliği, @[Reklam veren] tarafından sağlandı., @[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.” etiketlerinden veya açıklamalardan en az birine yer verilecektir. Podcast yayınlarında da bu bilgilerin yer alması zorunlu hale geldi.
Sosyal medyada sunulan içeriği kısa süreliğine görülebilir olan Snapchat ve Instagram hikayelerinde, paylaşım süresi boyunca yukarıda bahsi geçen tanıtıcı bilgilerden herhangi biri ile yine benzer etiket paylaşımı da yer alacak.
Kılavuz uyarınca, reklam verenler ise, Influencerları Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirme, kendilerinin yükümlülüklerini yerine getirmesine yönelik çaba gösterme ve ihlallere karşı önlem almakla sorumlu kılındı. Bu doğrultuda, reklam verenin yükümlülüklere uygun hareket ettiğini ispatlaması durumunda, Influencerların kurallara uymasını sağlamak adına kendisinden makul olarak beklenebilecek en iyi çabayı gösterdiği kabul edilir.
Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşu olarak her bir Influencer, Kılavuza uyum konusunda ayrı ayrı sorumlu tutuldu.