Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bu yıl rekor üstüne rekor kıran döviz kurları ve yükseliş eğilimindeki enflasyonla mücadelesinde birçok politika ve iletişim aracına başvururken, politika faizini değiştirmedi.
Merkez Bankası, döviz kurlarındaki yükseliş ve gerek kur geçişkenliği gerekse mali politikaların neden olduğu gevşemenin etkisiyle yükselen enflasyonun yüzde 5 olarak belirlenen yıllık hedeften çok uzaklaşması nedeniyle bu yıl mücadele alanını genişletti.
Para politikasındaki sıkı duruşu sürdürürken, finansal istikrarı sağlamak için kur tarafını rahatlatıcı birçok uygulamaya imza atan Merkez Bankası, yıl boyunca politika faizinde değişiklik yapmadı. TCMB, 2017’nin ilk işlem gününde yüzde 8,28 olan ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini, yıl boyunca fonlama kompozisyonunda yaptığı değişikliklerle 447 baz puan artırarak yüzde 12,75’e çıkardı.
Merkez Bankası, önce faiz koridorunun üst bandını, ardından da geç likidite penceresini (GLP) kullanarak ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini yükseltmeyi tercih ederken, yılın son ayında fonlamanın tamamını GLP faizinden yaptı.
Merkez Bankası, bu yıl Türk lirası (TL) depo karşılığı döviz depo piyasasının açılması, reeskont kredilerin geri ödemesinin TL ile yapılabileceğine ilişkin alınan kararlar, zorunlu karşılıklar ve rezerv opsiyon mekanizmasında (ROM) yapılan değişiklikler, TL uzlaşmalı döviz satım ihalelerine başlanması gibi birçok adım atarak kurlardaki oynaklıkla da mücadele etti.
Doğrudan satış ve döviz satış ihalelerini bu yıl kullanmadı
Merkez Bankası, mücadelesine, bu yıl ilk olarak 12 Ocak’ta bir hafta vadeli repo ihalesi açmayarak başladı. TCMB, bankalara yüzde 8 ile borçlanma imkanı tanıyan ihaleleri açmayarak hem fonlama maliyetini yükseltti hem de para politikasında sıkı duruşu koruduğu mesajını verdi.
Merkez Bankası, ocak ayındaki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizini sabit tutarken, faiz koridorunun üst bandını yüzde 8,50’den yüzde 9,25’e, GLP faizini ise yüzde 10’dan yüzde 11’e çıkardı. PPK’nın mart ayı toplantısında politika faizi ve faiz koridoru değiştirilmezken, GLP faizi 75 baz puan artırılarak yüzde 11,75’e yükseltildi.
Merkez Bankası, nisan ayındaki PPK toplantısında yine sadece GLP faizini değiştirdi ve 50 baz puanlık artışla yüzde 12,25’e çıkardı. Aralık ayına kadar faizlerde değişiklik yapmayan PPK, yılın son toplantısında ise yine sadece GLP faizini artırdı. PPK, aralık toplantısında GLP faizini 50 baz puan artırarak yüzde 12,75’e yükseltti.
TCMB’nin, daha önce kurdaki aşırı oynaklıklar karşısında kullandığı doğrudan satış ya da döviz satış ihalelerini bu yıl kullanmadığı, buna karşın reeskont kredilerinin geri ödemesinin TL olarak yapılabilmesi, TL uzlaşmalı vadeli döviz satış ihalesi ve enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerinin döviz ihtiyacının gerekli görülen kısmını karşılamak gibi dolaylı döviz satışı sayılabilecek adımlar atması dikkati çekti.
Yıl boyunca döviz kurlarındaki yükseliş eğilimine karşın 2016’nın son haftasındaki 92 milyar dolarlık brüt döviz rezervini koruyan Merkez Bankası, enflasyon hedef ve tahminlerinde ise aynı başarıyı gösteremedi. 2016 yılını yüzde 8,53 seviyesinden tamamlayan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), bu yıl kasım ayında yüzde 12,98’e yükseldi.
2018 takviminde 8 PPK toplantısı bulunan Merkez Bankası, yıllık enflasyon hedefinin tutmaması nedeniyle ocak ayı içinde hükümete mektup yazacak. TCMB, 2017 ile birlikte üst üste 5 yıldır tutmayan enflasyon hedefi nedeniyle hükümete mektup yazmış olacak.
Merkez Bankası’nın 2017’deki adımları
– 10 Ocak: Bankalararası Para Piyasası’nda bankaların borç alabilme limitleri 22 milyar liraya düşürüldü. Yabancı para zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 50 baz puan indirildi.
– 12 Ocak: 1 hafta vadeli repo ihalesi açılmadı. Merkez Bankası, 12 Ocak’ta başlattığı bu uygulamayı hala sürdürüyor.
– 13 Ocak: Bankalararası Para Piyasası’nda bankaların borç alabilme limitleri 22 milyar liradan 11 milyar liraya düşürüldü.
– 18 Ocak: TL depo karşılığı döviz depo ihalelerine başlandı. Bu ihalede, başlangıçta yüzde 8 olan TL faizi, adım adım yüzde 12,75’e çıkarılırken, dolar faizi yüzde 0,75’ten ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artışlarına paralel yüzde 1,50’ye kadar yükseltildi.
– 17 Şubat: Reeskont kredi geri ödemelerinin TL ile yapılabileceğine ilişkin açıklama yapıldı.
– 10 Mart: Merkez Bankası, Borsa İstanbul para piyasasından fonlamayı kesti.
– 16 Mart: Merkez Bankası, PPK toplantısında GLP faizini yüzde 11’den yüzde 11,75’e çıkardı.
– 6 Nisan: TL depo karşılığı döviz depo ihalesinde tutar, 1 milyar dolardan 1 milyar 250 milyon dolara yükseltildi.
– 26 Nisan: TCMB, nisan ayı PPK toplantısında GLP faizini 50 baz puan artırarak 12,25’e çıkardı.
– 6 Kasım: Reeskont kredilerinin geri ödeme koşullarında düzenleme yapıldı. Reeskont kredilerinin geri ödemelerinin TL cinsinden yapılabilmesine imkan sağlandı ve kur, dolar için 3,70, euro için 4,30 ve sterlin için 4,80 seviyesinde sabitlendi. Ayrıca, rezerv opsiyon mekanizması çerçevesinde döviz imkanına ilişkin üst sınır ve dilimlerde değişiklik yapıldı.
– 14 Kasım: Merkez Bankası’nın, gerçek ve tüzel kişilerin döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izlemek amacıyla belirleyeceği gerçek ile tüzel kişilerden her türlü bilgi ve belgeyi isteyebileceğine ilişkin madde TBMM’de yasalaştı.
– 18 Kasım: TL uzlaşmalı döviz satım ihalelerine ilişkin 2017 yılı takvimi açıklandı.
– 20 Kasım: Merkez Bankası, yıl sonuna kadar en fazla 3 milyar dolar olacağını duyurduğu TL uzlaşmalı döviz satım ihalelerine başladı.
– 21 Kasım: Bankaların borç alma limitleri sınırlandı. Böylece tüm fonlama GLP faizinden sağlanmaya başladı.
– 14 Aralık: Yılın son PPK toplantısında GLP faizi 50 baz puan artırılarak yüzde 12,25’ten yüzde 12,75’e çıkarıldı.