Vasıflı çelik üretimi konusunda Türkiye’deki büyük üreticiler arasında yer alan Çemtaş, 2017 yılı üçüncü çeyrekte 74,4 milyon TL net kâr açıkladı ve geçen yıl aynı döneme göre kâr artışı yüzde 231 olarak gerçekleşti. Kârdaki bu artışta, Roda Limanı’ndaki yüzde 22,5 hissesinin satışından elde edilen 42,6 milyon TL’lik satış kârının etkisi var. 190 bin ton çelikhane kapasitesi ve 210 bin ton haddehane kapasitesine sahip Çemtaş ile ilgili Çemtaş Genel Müdürü Nuri Özdemirel, Roda Limanı olmasaydı üçüncü çeyrek sonu 35 milyon TL gibi bir kâr elde edeceklerine değiniyor. 400 kişinin üzerinde istihdam sağlayan şirket, 2018 yılı için 5 -7 milyon euro arasında kalite arttırıcı ve maliyet düşürücü yatırım yapmayı planlıyor.
KapitalFx Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, “Firma bu yıla ait bilançolarında kârını geçtiğimiz yıla göre kayda değer oranda arttırdı. Kârdaki artışın içinde bir defaya mahsus Roda Limanı’nın satışından elde edilen gelirin de etkisi var. Roda Limanı’nın Bursa Çimento’ya satışından gelen taksitler pozitif nakit akışı yaratmaya devam edecek” diyor. Liman satışının etkisi çıkarıldığında satışlardaki trendin yine de güçlü göründüğünü belirten Erkan şöyle devam ediyor: “Hissede, yatırımlar bittiği için temettü potansiyeli de yükseldi ve biriken geçmiş yıl kârından yüksek oranda temettü verebilir. Bu noktada Almanya ile olan siyasi gerginliğin şirketin ticari ilişkilerini zedeleyecek bir etkide bulunması olasılığını düşük görüyoruz. Nitekim ihracat büyümesi 2017/09’da yıllık bazda yüzde 53 olarak gerçekleşmiş. Şirketin yoğun olarak ihracat gelirleri euro cinsinden, döviz pozisyon fazlası olan şirket açısından kurlardaki yukarı yönlü hareket olumlu. Borç çevirme rasyolarında bir sıkıntı görünmüyor. Çemtaş Çelik hisseleri için “al” tavsiyesinde bulunuyoruz. Hedef fiyatımız ise yüzde 17 potansiyel ile 4,20 TL’dir.”
Çelik ve haddehane üniteleri ile bin 500’den fazla boyutta ve 300’den fazla kalitede çelik üreten Çemtaş, Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nde 101 dönümlük arazi üzerinde faaliyet gösteriyor. Kapasiteden çok çeliğin niteliğinin arttırılmasına yönelik yatırımlara ağırlık verilen şirkette, denge çubuğu üretimiyle otomotiv ana sanayi firmalarına da hizmet sağlıyor. Araçların keskin dönüşleri sırasında savrulmasını ve devrilmesini engellemek amacıyla kullanılan denge çubuğu her araçta iki tane olacak şekilde önde ve arkada yer alıyor. Otomobil, otobüs ve ağır ticari araç sanayii için önemli olan denge çubuğu üretim hattında 13 mm – 80 mm çap aralığında aksesuarlı ve aksesuarsız dolu tip denge çubuğu üretimi yapılıyor. Kabuk soyulmuş çelikten üretilen denge çubuğu, Mercedes-Benz, Isuzu, Karsan, Ford ve Iveco gibi markalara veriliyor. Eurobus’ın Almanya, İspanya ve Fransa fabrikalarına ürün gönderiliyor.
Çemtaş’ta birbirini tamamlayan iki fabrikanın olduğunu söyleyen Özdemirel, son dört senedir ünitelerdeki modernizasyon ve otomasyon için yaklaşık 40 milyon euro’luk yatırım gerçekleştirdiklerini söylüyor. Çelikhane ünitesinde, alttan döküm alma sistemine sahip elektrik ark ocağı ile başlayan üretim pota ocağı ile devam ediyor. Burada alaşımlandırma ve sıvı çeliği döküm sıcaklığına uygun ısıtma işlemlerinin uygulanmasından sonra vasıflı çelik üretiminin önemli aşamalarından biri olan vakumla ünitesine sıra geliyor. Özdemirel, “Sıvı çelik bünyesindeki çözünmüş (oksijen), H (hidrojen) ve N (azot) gazları kalıntı ve çatlak oluşumu gibi pekçok olumsuzluğa yol açabiliyor. Vakum ünitesi, sıvı çelik içerisinde çözünmüş olarak bulunan bu gazları çelikten ayırmak, sıvı çelik bünyesinden kalıntıları uzaklaştırmak için uygulanıyor” diyor. Çelikhane ünitesindeki son durak ise sürekli döküm makinesi. Bu aşamada pota ocağında alaşımlanmış sıvı çelik kütük haline getiriliyor.
Üretimin bir diğer önemli aşaması ise haddehane ünitesi. Tav fırınında ısıtılan kütükler, hadde bölümünde şekillendirme işlemine tabi tutuluyor. Haddeleme sonrası ürünler, kontrollü soğutmanın sağlandığı soğutma ızgarasına düşüyor. Özdemirel, Çemtaş’ın üretim aşamasında temin ettiği ürünleri demir-çelik hurdası, ferro alaşımlar, likit oksijen ve argon, kârbon türevleri, merdaneler ve muhtelif refrakter-tuğlar ve harçlar olarak sıralıyor. Demir-çelik hurdası şirketin ana girdisini oluşturuyor. Hurda ihtiyaçını iç piyasa ile gideren Çemtaş’ta, üretimin yüzde 45’i ihraç ediliyor. Ağırlıklı olarak ihraç gerçekleştirilen ülkeler arasında Almanya, İspanya ve Brezilya geliyor. Fransa ve Amerika ise şirketin yeni girmek istedikleri pazarlar arasında. Islah çeliklerini Amerika pazarında satmak hedefleniyor.
Türkiye’de otomotiv sanayiine parça üreten birçok yerli üretimin bulunduğuna değinen Özdemirel, yerli üreticilerin birçok ülkeye otomotiv parçaları sağlaması ile ihracat rakamlarının giderek arttığını belirtiyor. Öte yandan Özdemirel, “Dünya çelik üretiminin neredeyse yarısına sahip konuma gelen Çin’de çelik üretimi aynı oranda artmayınca, Çin ihracatçı konumuna gelmiştir. Çin gibi ucuz iş gücü ile devlet destekli üretim ve Rusya gibi enerji maliyeti düşük hammadde bulma kolaylığı olan rakiplerle, mevcut ülke şartlarımızdaki hammadde maliyetleri, yüksek enerji ve işçilik nedeniyle rekabet etmek kolay olmuyor” diyor. Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanan 7 Şubat 2017 tarihli demir-çelik sektör raporuna göre, Türk demir – çelik sektörünün, kendine has dinamikleri ve global büyümenin üzerindeki büyüme potansiyeli sayesinde dünyadaki genel trendden olumlu ayrışacağı yönünde.
Özdemirel, Türkiye’nin demir-çelik sektörü adına maliyetlerin düşürülmesi, katma değerli yüksek ürünlerin üretilmesi ve Ar-Ge çalışmalarına ağırlık verilmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Çemtaş’ın 2016 yılında kurulan Ar-Ge Merkezi’nde geliştirilen çelikler 20’nin üzerinde ülkeye ihraç ediliyor. Ar-Ge Merkezi ile nitelikli çelik üretimi konusunda otomotiv yan sanayinde de geliştirilmelerin yapıldığını belirten Özdemirel, “Ana sanayilerin beklentisi doğrultusunda yan sanayilerle birlikte ürün geliştirerek hem ürünlerin kalitesini arttırıyoruz hem de rekabette her iki tarafında öne çıkmasını sağlıyoruz” diyor. Merkez’de mevcut çelik kalitelerinin iyileştirilmesi, yeni üretim ve kontrol teknikleri tasarlayarak üretim verimliliğinin arttırılması ve çevreye olan hassas yaklaşım ile enerji verimliliğinin artırılması gibi konularda araştırma ve geliştirme faaliyetleri sürdürülüyor. Yürütülen projelerin genelinde üniversiteler ile işbirliği içinde çalışılıyor.
Türkiye, Avrupa ikincisi
Türk çelik sektörü ham çelik üretiminde dünyanın sekizincisi ve Avrupa’nın ise ikincisi konumunda bulunuyor. Çin’in 2016 yılında 808 milyon tonluk çelik üretimi Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanan demir-çelik sektör raporuna göre bu rakam, Çin hariç dünya üretiminin yüzde 43’ünü ve dünya çelik üretim kapasitesinin yüzde 15’ini oluşturmaktadır.
| ÇELİK ÜRETİMİNDE İLK 10 ÜLKE | |||
| Ülkeler | 2016 (milyon ton) | 2015 (milyon ton) | Değişim (%) |
| Çin | 808,4 | 803,8 | 0,6 |
| Japonya | 104,8 | 105,1 | -0,3 |
| Hindistan | 95,6 | 89 | 7,4 |
| Amerika | 78,5 | 78,8 | -0,4 |
| Rusya | 70,8 | 70,9 | -0,1 |
| Güney Kore | 68,6 | 69,7 | -1,6 |
| Almanya | 42,1 | 42,7 | -1,4 |
| Türkiye | 33,2 | 31,5 | 5,4 |
| Brezilya | 31,3 | 33,3 | -6,0 |
| Ukrayna | 24,2 | 23 | 5,2 |
| Kaynak: World Steel in Figures 2017 | |||