Pratt&Whitney’in Türkiye’de motor üretmesine zaman var

Sabiha Gökçen Havalimanı’ndaki uçak bakım merkezini THY ortaklığıyla hayata geçiren Pratt&Whitney (P&W), uçak motoru, uzay itki sistemleri ve endüstriyel gaz türbinlerinin tasarım, imalat ve bakımını yapan ABD Hartford merkezli bir şirket. 14 milyar dolar cirolu P&W, aynı zamanda International Aero Engines (IAE), General Electric, Rolls-Royce ve CFMI motorları için komple bakım onarım hizmeti de sunuyor. Pratt&Whitney Ticari Motorlar Bölüm Başkanı David Brantner ile P&W’yi konuştuk.
 
Dünyada bu sektördeki yerinizden ve yeni geliştirilen motor serinizin özelliklerinden bahseder misiniz?
 
P&W’nin dünyada beş tane bakım onarım merkezi var. Yeni Zelanda, Şanghay, Singapur, Amerika’da ve Türkiye’de. En son teknolojiye göre geliştirilmiş ve dünyada en az yakıt sarf eden motoru üretiyoruz. PurePower adlı son motor serisi gürültüyü, yakıt miktarını ve hava kirliliğini azaltıyor. Şu ana kadar 5 binden fazla motor sattık.
 
Bu 5 bin motor içinde THY’nin siparişleri de bulunuyor mu?
 
Hayır. Ama bu yeni geliştirilen seriden THY de alım yapabilir. THY şu anda, 28’i opsiyon olarak, 117 tane uçak ısmarladı. 25 tanesi eski model olan A321’ler, bunlara JY deniliyor. 82 tanesi ise bizim ürettiğimiz NEO. Motor seçimleri henüz yapılmayan NEO’larla ilgili kararın haziran  sonundan önce verilmesi bekleniyor. Eski tip modellerde yani 320’lerde P&W motoru var. THY A320 serisinde en büyüklerini; A321’leri tercih ediyor. Bahsettiğimiz 117 uçakta dört tanesi hariç hepsi A321. A321’lerde pazar payımız yüzde 75.
 
Gelirlerinizin ne kadarı bakım- onarımdan, ne kadarı imalattan geliyor?
 
Yeni imalatı bakımdan ayırmak zor. Çünkü yeni motor sattığınız zaman yanında bakım anlaşmasını da satıyorsunuz. Bunun içinde yeni parçalar da oluyor. Bunları, yeni motor satışında mı, bakımda mı diye ayırmıyoruz. P&W 14 milyar dolarlık bir şirket; bunun 7 milyar doları sivil havacılıktan geliyor.
 
Türkiye havacılık portföyünün geniş olduğu bir ülke. Burada motor üretiminde bir hamleniz olur mu?
 
Türkiye’de sivil havacılık son yıllarda hızla gelişti. Son beş senede yolcu sayısı çift rakamlı büyüdü Türkiye’de şu anda motor imalatı değil, daha çok parça bazında imalat yapıyoruz. Parça geliştirme anlamında iyi bir yerdeyiz. Parça geliştirmeden sonraki motor imalatı o kısma sistemler de dahil olduğundan zaman alabiliyor.
 
Türkiye kendi uçağını üretmek istiyor. Verimlilik açısından “yeterli” bulunması için kıstaslar neler? Örneğin kendi otomobilinizi ürettiğinizde belli sayıda satış rakamını yakalıyorsanız “verimli” denebilir. Peki uçakta?
Net bir yanıt vermek pek mümkün değil. Her uçak imalatçısının uçağı imal etmek için değişik sebepleri vardır. Her zaman kâr için değil bazen teknoloji geliştirmek için de imal edilebilir.
 
Dünyada yılda yaklaşık olarak kaç uçak motoru üretiliyor? Buradaki pazar payınız nedir?
 
Rekabet ettiğimiz bir geniş gövdeli, bir de dar gövdeli uçaklar var. Dar gövdelilerden bakarsanız Boeing 40 ve Airbus 40 olsa, ayda 80 ve senede bin uçak; 2 bin motor çıkar diyebiliriz. Burada dar gövdeli uçaklarda yüzde 25-30’u bizim pazar payımız.
 
Dünyada yoğun uçuşlar nedeniyle bakım onarımın yeterince yapılamaması gibi bir sorun var mı?
 
Uçak gövde bakımı konusunda sorunlar olabilir. Ama motor konusunda tam aksi bir durum söz konusu. Mesela CFM’in Avrupa’da 12-13 tane bakım onarım merkezi var. Burada fazla kapasite var bile diyebiliriz.