Cari işlemler açığı Aralık ayında bir önceki yılın Aralık ayına göre 1 milyar 587 milyon dolar azalarak 5 milyar 73 milyon dolar olarak gerçekleşti. Foreks anketinde beklenti açığın 5,0 milyar dolar olacağı yönündeydi.
Uzmanlar gelen cari açık verilerini değerlendirdi.
“CARİ AÇIKTA YÜKSELİŞ GÖREBİLİRİZ”
ALB Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Enver Erkan, konjonktürel değişimlerin cari açık bilançosuna olumlu katkısının görüldüğünü, ancak cari açıktaki gerilemenin yapısal değişimlerden kaynaklanmadığı bir periyodun daha geçmiş bulunduğunu söyledi.
Araştırma Uzmanı Enver Erkan Foreks’e yaptığı açıklamada, “İthalattaki gerileme, ihracattaki gerilemeden daha hızlıdır, enerji ve petrol fiyatlarındaki düşüşün bu durumu desteklediğini söyleyebiliriz. Mal ve hizmet dengesinde 2014 yılı açığı 37 milyar dolar iken, 2015 yılında 24 milyar dolara gerileme söz konusudur.
Hizmetler dengesinde de iyileşmenin devam ettiği görülmektedir. Cari dengedeki trend ile beraber yıllıklandırılmış bazdaki verilerde görülen iyileşme ile cari açığın da 2015 yılında GSYH’nin yüzde 5’inin altında tamamlayabileceği görülmektedir.
Konjonktürel değişimlerin cari açık bilançomuza olumlu katkısının görüldüğü, ancak cari açıktaki gerilemenin yapısal değişimlerden kaynaklanmadığı bir periyod daha geçmiş bulunmaktadır. Petrol fiyatları 2015 yılının tamamında zayıf seyretmiş olduğundan dolayı, 2016 yılında düşük petrolün katkısını daha az hissedeceğiz. Yani 2016 rakamlarındaki yüzdesel iyileşme 2015 yılı kadar iyi olmamakla birlikte, iç talepteki artış ile büyümemiz halinde cari açıkta da bir miktar yükseliş görebiliriz. Diğer yandan jeopolitik riskler ve ihracat partnerlerindeki ekonomik sorunlardan dolayı zarar görmüş olan ihracat biraz Avrupa’daki toparlanmadan olumlu etkilenebilir. 2016 yılında yıllık cari açığın da 40 milyar doların üzerine çıkacağını düşünüyoruz” dedi.
“CARİ AÇIKTAKİ GERİLEMENİN SONUNA GELİNDİ”
Alternatifbank Ekonomisti Serdar Şenol, yılın başlarında cari açıkta 28-30 milyar dolara kadar gerilemenin görüleceğini, yılın devamında ise 35-36 milyar dolara doğru bir çıkışın mümkün olacağını düşündüklerini söyledi.
Serdar Şenol Foreks’e yaptığı açıklamada, cari dengenin Aralık ayında piyasa ve kendi beklentilerine paralel olarak 5.07 milyar dolarlık açık verdiğini ve yıllık açığın yıl sonunda 32.2 milyar dolara gerilediğini söyledi.
Şenol, yılın son ayında doğrudan yatırımlar ve TCMB rezervlerinin temel finansman kalemi olurken, portföy yatırımlarındaki çıkış ve kredilerdeki performansta güç kaybının finansman tarafında daha zayıf bir görünüm ortaya koyduğunu vurguladı.
Şenol, petrol fiyatlarındaki gerilemeye karşın, Rusya’nın Türkiye’ye uyguladığı yaptırımlar ve İran ile Irak’a bölgesel sorunlardan dolayı yapılan ihracattaki düşüşlerin etkili olduğuna dikkat çekerek, bu etkenlerle yılın başlarında cari açıktaki gerileme beklentileriyle büyük ölçüde dengelendiğini belirtti. Bu anlamda, yılın başlarında cari açıkta 28-30 milyar dolara kadar gerilemenin ancak mümkün olabileceğini, yılın devamındaysa yine 35-36 milyar dolara doğru bir çıkış görülmesinin mümkün göründüğünü düşündüklerini kaydeden Şenol, “Bu anlamda, petrol fiyatlarının daha da gerilemeyeceği varsayımı altında cari açıktaki gerileme eğiliminin büyük ölçüde sonlarına geldiğini düşünüyoruz” diyerek sözlerini tamamladı.
“CARİ DENGEDE DAHA OLUMLU TABLO GÖREBİLECEĞİZ”
Halk Yatırım tarafından hazırlanan cari açık verileri değerledirmesinde;
“Cari açığın geçen yılın son ayında 5,1 milyar dolar gerçekleşmesiyle (2014 yılının aynı döneminde 6,7 milyar dolar idi), yıllık açıktaki düşüş trendi devam ederek 32,2 milyar dolara geriledi. Böylece, cari açık oranının %4,5 seviyesine inmiş olduğunu düşünebiliriz. 2016 yılında da ılımlı enerji fiyatlarının devam edeceği varsayımı altında, cari açığın 30 milyar dolar ile GSYH’nin %4,2’sine gerilemesini sürdürmesini bekliyoruz. Petrol fiyatlarına yönelik tahminimiz ortalama olarak 45 dolar/varil. Petrol fiyatlarının mevcut seviyelerde kalması durumunda ise, cari dengede çok daha olumlu bir tablo görebileceğiz.
Cari dengede Aralık 2015 dönemindeki gelişiminde dikkat çeken noktalar olarak, dış borç faiz ödemeleri önceki yılın altında kalmaya devam ediyor küresel risk algılamasına bağlı olarak doğrudan yatırımlara ait kar transferleri tekrar hız kazanmış görünüyor turizm gelirlerinin katkısı zayıflamaya devam ediyor.
Finansman tarafında ise, doğrudan yatırımların katkısı artmış görünüyor hisse ve bono tarafında portföy çıkışları sözkonusu bankaların yurt dışı muhabirlerindeki mevduatlarına çıkış dikkat çekiyor bankalar uzun vadeli borçlanma eğilimini sürdürüyor reel sektörün uzun vadeli borçlanması ılımlı kalmakla birlikte devam ediyor ithalat finansmanında kullanılan kısa vadeli ticari krediler son çeyrekte ‘net borç sağlayıcı’ konumda.
‘Net hata ve noksan’ kaleminde son ayda 1,1 milyar dolarlık çıkış gerçekleşmekle birlikte, tüm yıl için 9,7 milyar dolarlık katkı sözkonusu.
Resmi rezervler geçen yılın son ayında 6,6 milyar dolarlık önemli bir azalışa işaret ediyor. 2015 yılındaki azalma ise 11,8 milyar dolar.
Ilımlı enerji fiyatları ve talep koşulları altında, cari açığın kırılganlık kaynağı olmaktan uzak görünümünü koruyacak olmasına karşın, küresel risk algılamasında yüksek oynaklık, finansman tarafının gündemde kalmasına neden olacaktır.”
“BAVUL TİCARETİNDEKİ DARALMA DİKKAT ÇEKİYOR”
Burgan Yatırım tarafından cari işlemler açığı ile ilgili hazırlanan analiz şöyle;
“Aralık ayında cari işlemler dengesi, piyasa beklentilerine paralel olarak 5.07 milyar dolar açık verdi. Piyasa ortalama beklentisi ve bizim beklentimiz 5 milyar dolar açık verilmesi yönündeydi.
2014 yılı Aralık ayında kaydedilen 6,9 milyar dolarlık açığa kıyasla, cari işlemler açığı 2015 yılı Aralık ayında da daralmaya devam etti.
Sürpriz bir şekilde ilk 11 aylık verilerinde 718 milyon dolar tutarında, cari işlemler açığını aşağıya çeken revizyonlar yapıldı Bu revizyonlar, hizmet gelirleri, ücret ödemeleri ve genel hükümetin gelirleri gibi kalemlerde gerçekleşti. Benzer revizyonların geçmiş yıllar için de yapıldığı görülüyor. 2014 yılı cari işlemler açığı yaklaşık 3 milyar dolar ve önceki seneler için cari işlemler açığı verileri 0,5-1,0 milyar dolar arasında aşağıya doğru güncellenmiş bulunuyor.
Sonuç olarak, 2014 yılında 43,6 milyar dolar olan cari işlemler açığı, 2015 yılında 32,2 milyar dolara gerilemiş oldu. Açığın milli gelire oranı ise, 2014 yılında %5,5’ten 2015 yılında %4,5’e iyileşti. Bu iyileşmenin tamamı düşen petrol fiyatları nedeniyle daralan enerji ithalatından kaynaklanıyor. Enerji ithalatı, 2014 yılında 54,9 milyar dolardan 2015 yılında 37,8 milyar dolara geriledi.
Enerji ve altın hariç olarak baktığımızda ise, dış dengelerin aslında iyileşmediğini, hatta bir miktar bozulduğunu gözlemliyoruz. Enerji ve altın hariç cari işlemler dengesinin GSYH’ya oranı, 2014 yılı sonunda %1 fazlaya karşılık, 2015 yılı sonunda %0,4 açık olduğuna işaret ediyor.
Aralık ayında dikkat çeken bir diğer faktör ise, bavul ticaretindeki daralma oldu. Rusya’nın yaptırımları sonrasında, Aralık itibari ile bavul ticareti yarı yarıya azalarak 257 milyon dolara geriledi.
Öncü ihracat ve ithalat verileri, dış ticaret açığının Ocak ayında aynı hızda olmasa da daralmaya devam edeceğini gösteriyor. Zayıf seyreden ihracat ve geçen yıl kaydedilen altın ihracat gelirlerinin yokluğu Ocak performansını olumsuz etkiliyor. Buna ek olarak, daralan bavul ticareti ve turizm gelirleri nedeniyle, düşmeye devam eden enerji ithalatına rağmen, Ocak ayında cari işlemler açığındaki iyileşmenin durabileceğini düşünüyoruz.
2016 yılına ilişkin ise, 37 miyar dolar olan cari işlemler açığı tahminimizi koruyoruz. Ancak metodoloji değişikliği ve revizyonlar, 2016 tahminimizde küçük değişiklikler yapmayı gerektirebilir.”
