Amway Avrupa Dış İlişkiler Kıdemli Bölge Müdürü Candan Çorbacıoğlu 67 yaşında. Yaşam enerjisi emekli olmasına izin vermeyen başarılı kadınlardan. Çalışma hayatına kızlarının eğitimi için 14 yıl ara veren Çorbacıoğlu, iki kızı da kolej sınavlarında başarılı olunca yeniden kolları sıvayıp iş hayatına atılmış. “Boş oturmak yaşam felsefem içinde yok” diyen Çorbacıoğlu, Amerika merkezli doğrudan satış şirketi Amway Türkiye ile başarılı işlere imza atıyor. Küresel ve bölgesel sıkıntılara rağmen 2016’da hem serbest girişimci sayısını hem de cirosunu artırmayı başaran şirket adına Türkiye’de hedefleri büyük.
Türkiye’nin Amway için bölgesinde üçüncü büyük pazar olduğuna dikkat çeken Çorbacıoğlu, girişimci sayısıyla da Türkiye’deki başarıya işaret ediyor. 3 milyondan fazla serbest girişimcisiyle 100’den fazla ülkede faaliyet gösteren Amway’in 2016 cirosu 8,8 milyar dolar. Şirket Türkiye’de 1994 yılından beri var. Çorbacıoğlu, aradan geçen sürede Türkiye’de en fazla talep gören ürün grubunun yüzde 31,6 ile kozmetik ve kişisel bakım olduğunu söylüyor. Ev bakımının yüzde 28, zinde yaşam kategorisinin yüzde 23,8 ve ev teknolojisi grubunun da yüzde 16,1 oranlarında paya sahip olduğunu belirtiyor. Çorbacıoğlu, “2017’den beklentimiz yüksek. Türkiye, Amway için Avrupa’nın üçüncü, dünyanın da 12’nci büyük pazarı. Hedefimiz, beş yıl içinde 500 bin serbest girişimci sayısına ulaşmak” diyor.
Türkiye’nin global doğrudan satış sektörü pastasından aldığı pay her geçen gün artıyor. En hızlı büyüyen sektörlerden birisi olan doğrudan satış sektöründe, son verilere göre yıllık 1,2 milyar TL toplam satış hacmi ile 1,5 milyondan fazla kişiye kendi işini kurma veya ek gelir kazanma fırsatı yaratıldı. Doğrudan satış yöntemi, bugün tüm dünyada milyonlarca insana iş imkanı veya ek gelir sağlıyor. Dünya Doğrudan Satış Dernekleri Federasyonu’nun 2015 verilerine göre doğrudan satış sektörü 104 milyon insanın yeni iş tecrübesi edinmesi, ek gelir kazanması ve kendi işini kurmasına yardımcı oldu. Bu alanda ev kadınlarından gençlere, öğrencilerden emeklilere kadar farklı yaş, cinsiyet, eğitim ve deneyime sahip insanlar çalışıyor. Türkiye’de doğrudan satış sektöründe çalışanların yüzde 80’ini kadınlar oluşturuyor. Yaklaşık 1 milyon 150 bin kadın girişimci doğrudan satış sektöründe çalışıyor. Aileleriyle birlikte 3 milyondan fazla kişi bu sektörden fayda sağlıyor. Daha önce bu sektöre girmiş ve çıkmış insanlarla beraber yaklaşık 12 milyon kişiye dokunulmuş olduğunu söylemek mümkün.
Sektörü büyütmek adına nasıl önlemler ve yatırımlar gerçekleştiği konusunda Çorbacıoğlu, tüketicinin korunmasıyla ilgili etik kurallar, inovatif ürünler, teknolojideki gelişim ve kadın nüfusunun ayakta durmasını sağlamaya yönelik çalıştıklarının altını çiziyor. Bu veriler ışığında Çorbacıoğlu’na Türk tüketicisinin kendi işini kurma motivasyonu hakkında ne düşündüğünü soruyorum; şöyle cevaplıyor: “Sektörde satış yapanlar doğrudan satış şirketlerinin çalışanları olmayıp, kendi işinin sahibi serbest girişimciler. Doğrudan satış şirketleri olarak biz de onları girişimci olarak görüp ona göre destek ve eğitim veriyoruz. Türkiye’de insanlar kendi işinin sahibi olmayı seviyor. Türkiye’de tüketicinin yüzde 42’si girişimciliğe sıcak ve olumlu bakıyor. Dünyada Y Kuşağı ve 35-49 yaş grubunun girişimciliğe karşı olumlu tutumu yüzde 80 gibi oldukça yüksek oranlarda. Serbest girişimcilerinin yüzde 80’i kadın” diyor. Girişimci listesinin başında ev kadınları var. Genç emeklilerin yanında, bankacıdan mühendise, doktordan akademisyene, birçok kişi Amway serbest girişimcisi olarak doğrudan satışı kendine ek meslek edinmiş durumda.
Amway 2016 yılında en büyük 10 pazarından 7’sindeki satışlarını artırdı. Çin’deki piyasa koşullarında ise gerileme yaşadı. Amway’in Yönetim Kurulu Başkanı Steve Van Andel, Ocak 2017’de basına yaptığı açıklamada şu yorumu yapıyordu: “Amway 2016’da dokuz pazarında iki basamaklı büyüdü. Çin’de değişen piyasa koşullarından ve ülkenin uzun vadeli büyüme potansiyelinden faydalanma bakış açısıyla, buradaki işimizi geliştirmeyi sürdürdük. İnsanların kişisel önerilere değer vermesi ve teknoloji sayesinde serbest girişimcilerimizin müşterilerle herhangi bir yerde ve herhangi bir zamanda bağlantı kurabilmeleri, doğrudan satış modeline yönelik günümüz piyasasında sürekli ve artan ilginin olduğunu gösteriyor.”
Dünyada Amway yeni ürün kategorileriyle dikkat çekiyor. Enerji içecekleri, atıştırmalıkları ve sporcu beslenme ürünleri satışlarında geçtiğimiz yıl yüzde 40 oranında artış sağlandı. Marka şu anda 50 kadar ülkede satışta. 2016’da piyasaya sunulan sporcu beslenme ürünleri satış hedeflerini aşmış durumda. Öte yandan kilo kontrolü ve sağlıklı beslenme programları, Güneydoğu Asya’da, Amway’in bodyKey by Nutrilite kilo kontrolü programı büyük başarı sağlamış görünüyor. 70 binin üzerinde kişi Güneydoğu Asya’da bu programlara katılıyor.
Türkiye’de Amway için çalışanların pek çoğu Y kuşağından. Amway’in 380 bin serbest girişimcisinin yüzde 70’i kadın. Aslında Amway’i ilk olarak kadınlar keşfediyor. Başarılı olduklarında eşleri de onları takip etmeye ve destek olmaya başlıyor. Bir diğer dikkat çeken nokta ise özellikle sağlık çalışanlarının ikinci iş kolu olarak Amway Serbest Girişimciliği işini yapması. Çorbacıoğlu, “Açıkçası biz sadece işsiz olanların para kazanmak için katıldıkları bir alan değiliz. Farklı sektörlerde çalışan serbest girişimcimiz bulunuyor” diyor. Geçmiş yıllardaki ekonomik krizle Amway serbest girişimci profili de çeşitlendi. Bugün ev kadınları ve genç emeklilerin yanında, bankacıdan mühendise, doktordan akademisyene, birçok kişi Amway serbest girişimcisi olarak doğrudan satışı kendine ek meslek edinmiş durumda. Ortalama kazançlar bu işi biraz daha kalıcı yapmayı hedefleyen kişiler için 2 bin 500- 3 bin TL civarında.
Çorbacıoğlu 11 ülkeden sorumlu. Türkiye dışında Letonya, Litvanya, Estonya, Polonya, Macaristan, Slovenya, Hırvatistan, Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’dan sorumlu. Ayrıca Avrupa yönetiminde de görevi var. Farklı kültürlere sahip 11 ülke ile çalışmanın artı ve eksileri neler diye sorduğumda, “Çok uluslu firmalarda çalıştığınız zaman farklılıklar olması çok normal. Ben ilişkilerde esnek olmak, kültürlere duyarlı olmak gerektiğini düşünüyorum. Çok katı kurallar olmamalı. Her ülkenin iş disiplini, alışkanlıkları farklı. Bu farklılıkları görerek ve dikkate alarak çalışıyoruz. Özellikle sosyal sorumluluk projelerinde ülkeler birbirine iyi model olabiliyor” diyor. Çok renkli ve hareketli bir iş yapıyor. Çok sık seyahat ediyor. Kadınların çalışma hayatındaki önemine dikkat çekiyor ve “İş hayatında artık üst düzey yönetimlerde ve yönetim kurullarında kadınları görmek mümkün. Kadınların birçoğu kendi şirketlerini kurup geliştiriyor” diyor.
2016 yılında Amway (dünya)
* 2016 ürün kategorilerine göre satışlar: Beslenme yüzde 49; güzellik ve kişisel bakım yüzde 25; dayanıklı tüketim malları yüzde 15, ev bakımı yüzde 7 ve diğer yüzde 4.
* 2016’da Amway’in en iyi 10 pazarı: Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore, Japonya, Tayland, Tayvan, Hindistan, Malezya, Rusya ve Hong Kong.
