Siemens’ten Ali Rıza Ersoy çok güzel anlatmıştı co-bot’ları: “Robotlar işyerinde sadece bir işi yapmakla kalmayacak, kendi bakımlarını da kendi yapabilecek. Bir cobot birlikte çalıştığı robot ve insan çalışma arkadaşlarına, ‘Şu işlere siz bir bakın da ben işlemcimi yaptırayım’ diyebilecek.”
Ali Rıza’nın anlattığı dile kolay gelse de üretim tesislerinde üretim bandı gibi geleneksel üretim süreç yönetiminin ciddi biçimde değişebilmesi anlamına geliyor. Robotların kendileri üretim aracı olduğu için ya da makinelerle entegre çalıştığı için üretim bandı yapısı da tek kalemde değiştirilebilecek.
Bu çarpıcı değişim benim olduğu kadar başka oyuncuların da dikkatini çekiyor.
Sodexo’nun açıkladığı “2017 Workplace Trends Report”, iş dünyasının “co-bot” yani robot çalışma arkadaşı kavramına hazırlanması gerektiğinin altını çizdi. Yapay zekanın yön verdiği dördüncü sanayi devriminin, robotların yakın gelecekte yaşama ve çalışma biçimini de tartışma konusunu haline getirdiğinin ifade edildiği raporda, tartışma insani değerler eksenine oturtuluyor.
Sodexo yöneticileri ve bağımsız uzmanların görüşlerine yer verilen raporda Sodexo CEO’su, İcra Kurulu Direktörü ve Başkanı Michel Landel robot teknolojilerinin insani değerleri unutturmaması gerektiğini söyleyerek, “İlerlemenin gayesi insan olabilmenin özünü korumak ve insanlığa daha fazla fayda sağlamak olmalıdır. Yeni teknolojiler, birbirimizi korumak için yeni fırsatlar olmalıdır. İnsanı bir kenara itmekten ziyade kaynaşmayı sağlayan motorlar gibi olmalıdır. İnsan için olan bu tür ilerlemeler temel prensiplere saygıyı oluşturur” diyor.
Teknoloji ile insan faktörünü yitirmek istemediklerini anlatan Sodexo Araştırma ve Geliştirme Küresel Kıdemli Başkan Yardımcısı Laurent Cousin, “Çünkü hayatın kalitesini insan sağlıyor. Robotlar hizmetin istikrarlı bir şekilde sürdürülmesine yardımcı olabilir, ancak müşteriler için fark yaratan ‘insan dokunuşuna’ sahip olamaz” dedi. Co-bot’lara doğru giden yolda şirketlerin, robotların insanlarla nasıl işbirliği yapabileceğiyle ilgili deneyler yaptığına dikkat çeken Cousin, “Örneğin, Almanya’daki bir Ford fabrikasında montaj hattında insanlarla birlikte çalışan co-bot’lar var. Teknoloji, işlerin tamamını üstlenmek yerine, insan yeteneklerini tamamlayabilir ve artırabilir. Bu da heyecan verici yeni iş ve çalışma yolları için farklı fırsatlar sunacak” şeklinde konuşuyor.
Gelecek sekiz yıl içinde robotlar sayesinde iki milyon yeni iş alanın oluşabileceğini kaydeden IFR Genel Sekreteri Gudrun Litzenberger ise, “Bugün birçok kişi robotlar konusunda endişeli, ancak 2030 yılında insanlar, robotları ve robotların hayatı nasıl kolaylaştırdığını, bununla birlikte verimliliği nasıl artırdığını daha iyi anlayacak. 2030’a kadar, robotlarla her yerde karşılaşacağız ve robotlar bizim için sıradan olacak” diyor.
Bunların hepsi çarpıcı bir alanda yapılan dikkat çekici açıklamalar ancak bir başka isim çok daha önemli bir noktaya işaret ediyor. Bu yeni ve çarpıcı tartışma Microsoft’un kurucusu Bill Gates tarafından ateşlendi ve Fortune’un ABD baskısında yer buldu.
BILL GATES DİYOR Kİ…
Gates’in açtığı tartışma ABD’de vergi sisteminin dayanağı ya da vergi kaçıranların korkulu rüyası olan vergi idaresi ile ilgili. Gates’in robotların vergilendirilmesi ile ilgili sözleri, “Bu da nereden çıktı” dedirtebileceği gibi, “Yav adam haklı” da dedirtebilir. Sonuçta karşımızda, küçücük Microsoft’un dev IBM ile yaptığı anlaşmada maddelerin ayrıntılarını oluşturmadaki mahareti sayesinde dünyanın en zengin adamlığı mertebesine yükselmiş biri var. Tartışmanın şimdiden global yankı bulması, Gates’in boş bir söz sarf etmediğini gösteriyor.
Son dönemde verdiği bir röportajında Gates, “Eğer bir insan işçi fabrikada 50 bin dolar değerinde iş yapıyorsa bu kârın vergisi alınıyor. Bir robot yaptığında neden aynısı olmasın” diyor. Gates’in robotların da benzer biçimde vergilendirilmesine ilişkin sözleri, Larry Summers ve Yanis Varoufakis’te farklı karşılıklar buluyor. ABD’nin eski hazine bakanı Summers, bu tür bir vergi uygulamasının arzu edilen teknolojik inovasyon üzerinde baskı kuracağını söylerken refahın paylaşımına katkı sunmayacağını ifade ediyor. Summers, bu politikanın işlerin ortadan kalkmasını engellemeyeceğini de söylüyor.
Varoufakis’in görüşü ise, refahtan herkese verilecek evrensel bir asgari pay ile robot vergisinden daha iyi bir sistemin hayata geçirilebileceği. Bu konuda kendisine katılanlar olsa da, Fortune otomasyonun istihdam piyasası üzerinde yaratacağı bu etkinin başka baş ağırları yaratabileceğine işaret ediyor.
Robotları sevebiliriz ya da yaşanan değişimden etkilenebiliriz ama bu tartışma iktisadi bir sistem kurmanın robot yapmaktan veya robot sistemi kurmaktan daha zor olacağını gösteriyor.
