Doğum gününüz 28 Şubat ya da 21 Mayıs ise şanslısınız. Nobel Ödülü kazanma olasılığınız oldukça yüksek. Çünkü bu iki günde doğanlar, dünyanın en saygın ödüllerinden Nobel’i, 7’şer kez kazanma başarısını göstermiş.
Dinamitin mucidi İsveçli kimyacı Alfred Nobel adına, 1901 yılından bu yana verilen ödülü 2014 yılında kazanlar bu hafta açıklanıyor.
Barış, tıp, fizik, kimya ve edebiyat dallarında dağıtılan ve bu güne kadar 878 kişiye verilen Nobel Ödülü ile ilgili bazı ilginç ayrıntılar şöyle:
7 haziran doğumlu Orhan Pamuk ve 21 Haziran doğumlu Jean-Paul Sartre da şanslı grupta yer alan Nobel ödüllü ünlüler. Doğdukları aya göre en çok Nobel kazananlar, Haziran doğumlular. En az ödül alanlar ise, Ocak doğumlu bilim insanları ve edebiyatçılar. 29 Şubat’ın da aralarında bulunduğu 28 ayrı tarihte doğanlar ise, hiç ödül kazanamadı.
May-Britt Moser, bu yıl paylaştığı Tıp ödülü ile “Nobel alan kadınlar” listesine ekledi. Erkeklerse bu konuda ezici üstünlüğe sahip.
Erkekler bugüne dek 807 kez Nobel’i kazanmayı başardı. Moser ile birlikte ödül alan kadın sayısı ise 71. Bir başka deyişle, Nobel Ödülü alanların sadece yüzde 5,6’sı kadın.
Nobel Ödülü sahibi kadınlar arasında en çok tanınan iki isim, kimyacı Marie Curie ve Rahibe Teresa. Marie Curie, 1903 ve 1911 yıllarında fizik ve kimya alanında iki kez ödül aldı. Rahibe Terasa da, 1975 yılında Nobel Barış Ödülü’ne değer görüldü.
Rekor Amerika Birleşik Devletleri’nin
Nobel Ödülleri açısından en başarılı ülke ABD. Her 10 ödülden 3’ünü Amerikalılar kazanıyor. 252 kişiyle Nobel Ödülü’nü en fazla kazanan ABD’liler, toplam ödül alanların 29,7’sini oluşturuyor. Ekonomi dalında ise ABD’nin yüzde 58,1’lik üstünlüğü bulunuyor.
ABD’yi 81 ödülle Almanya, 80 ödülle de İngiltere izliyor. Hollanda ve İskoçya, edebiyat dışında her dalda Nobel ödülü kazandılar. Hollanda, 17, 19 veya 20 kez Nobel Ödülü aldı.
Biraz karışık gelmiş olmalı. Doğma büyüme Hollandalı olup da Nobel alan kişi sayısı 17. Sonradan Hollanda vatandaşı olan Rus kökenli Andre Geim ve Hollanda’ya ait Doğu Hint Adaları doğumlu Willem Einthoven ile birlikte Nobel sahibi Hollandalı sayısı 19’a yükseliyor.
Kurumu adına Nobel alan Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin ilk başkanı Gerrit Jan van Heuven da dahil edildiğinde toplam rakam 20’ye ulaşıyor.
Türkiye’nin ödülü ya da ödülleri
Türkiye ise, 1 ya da 2 ödülle en alt sıralarda bulunuyor. İlk Nobel Ödülü 2006 yılında edebiyat dalında yazar Orhan Pamuk’a verildi. Nobel Barış Ödülü, 2013 yılında, başkanlığını bir Türk diplomatın başında bulunduğu Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne (OPCW) verdi. Kurumu adına ödülü alan OPCW Genel Direktörü Ahmet Üzümcü, Nobel alan ikinci Türk oldu.
BM, Avrupa Birliği ve Sınır Tanımayan Doktorlar örgütü gibi kuruluşlar da 25 kez Nobel Ödülü’ne değer görüldü.
En genç yaşta Nobel Ödülü kazanma ünvanı, William Lawrence Bragg’a ait. Babası William Henry Bragg ile 1915 yılında Nobel Fizik Ödülü’nü alan Avustralyalı fizikçi 25 yaşındaydı.
Nobel’in en yaşlı sahibi ise, Leonid Hurwicz. Rus ekonomist, 2007 yılında Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandıktan 6 ay sonra öldü.
1960’lı yıllardan bu yana, Nobel Ödülü kazananların yaş ortalaması giderek yükseliyor. 1964 yılında, kazananların on yıllık ortalama 52,5 yıl idi. Geçen yıl ise, on yıllık ortalama 65,7’ye yükseldi.
Ödül başına dağıtılan 800 milyon İsveç Kronu (yaklaşık 900 bin euro) Alfred Nobel’in bıraktığı mirasın faizinden karşılanıyor. Her yıl 6 dalda 5,4 milyon euro tutarında ödül dağıtılıyor.
Alfred Nobel, ödüllere kaynaklık eden en büyük geliri Azerbaycan’daki petrol şirketinin hisselerinden elde etti. 1896 yılına Nobel Fonu’na devredilen 225 milyon euro civarındaki hisseler, faiziyle birlikte 440 milyon euroya ulaştı.
Nobel ödüllerinin karşılanması için bu paranın yüzde 1,25’lik faizi yetiyor. Ödülleri dağıtan Nobel Vakfı, vergiden muaf.
