Kanser tedavisinde genlerle iz sürülecek

0
162

DÜNYADA KİTLESEL ÖLÜMLERE YOL AÇAN VEBA, kolera gibi salgın hastalıklar tarihte kalmış olsa da, insanlık şimdi de modern zamanların getirdiği, salgın olmayan ama neredeyse bir salgın kadar çok sayıda insanın ölümüne yol açabilen, çoğu zaman tedavilerin yetersiz kaldığı ürkütücü bir hastalığın tehdidi altında: Kanser.

Araştırmalar dünyada her altı ölümden birinin kanserden olduğunu gösteriyor. Kalp damar hastalıklarından sonra kanser dünyada ikinci ölüm nedeni. Nitekim 2016 yılında dünyada yaklaşık 9 milyon kişinin kanserden öldüğü görülüyor.

Foundation Medicine EMEA Bölgesi Medikal Başkanı Dr. Bahadır Pekin(solda) ve Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof.Dr.Şuayib Yalçın gen haritalama testinden çok umutlular.
Kanser vakaları artarken, tıp da hastalıkla mücadelede şimdiye kadar uygulanan kemoterapi gibi genel tedavi yaklaşımlarına göre çok daha etkili başka yöntemleri araştırıyor; nitekim halihazırda bağışıklık sistemini güçlendirerek, hastalığı yenmeyi hedefleyen immünoterapi ön plana çıkan bir tedavi yaklaşımı. İmmünoterapi kişiye özel tedaviyi de gündeme getiriyor. Böylece “hastalık yoktur hasta vardır” deyişi de tıp dünyasında daha somut bir zemine oturmaya başlıyor. İşte, bu noktada da devreye genler giriyor. Genler kişinin bedeniyle ilgili bütün şifreleri içerdiği için tedavide nasıl bir yol izlenmesini gösterebilecek esas unsur.

Bu aşamada, kanserle mücadelede gen haritalama testleriyle yeni bir kanal açılmış bulunuyor. Dünyanın öncü kanser gen haritalama testi olarak lanse edilen FoundationONE da, insan vücudundaki genlerde meydana gelen ve hastalığa yol açan değişiklikleri saptayarak, bunların güncel tedavilerle eşleştirilmesine yardımcı oluyor. FoundationONE, vücudun neresinde olursa olsun fark etmeksizin, solid tümörlerde bulunan 315 farklı gendeki tüm genomik değişiklikleri saptayabiliyor. FoundationONE’ın Avrupa ve Amerika’daki laboratuarlarından gelen raporlar, genetik değişikliklerden yola çıkarak hedefe yönelik tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesine, hastanın immün tedaviden fayda sağlayıp sağlayamayacağına ışık tutuyor.

Kanser gen haritalama testiyle ilgili açıklamalarda bulunan Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof.Dr.Şuayib Yalçın, kanser gen haritalama testlerinin kanser tedavisinde kişiye özel yaklaşımı her hasta için ulaşılabilir hale getirdiğini belirtiyor. Dünyada bu tür yenilikler sayesinde kanseri çok daha yakından anlayarak, tıp dünyasının elinin güçleneceğine inanıyor.

Testin üreticisi şirket olan Foundation Medicine EMEA Bölgesi Medikal Başkanı Dr. Bahadır Pekin testle ilgili şu açıklamada bulunuyor: “FoundationONE testi çok az miktarda bir tümör dokusu ve tek bir test ile gerçekleşiyor. Böylece hem test için kullanılan biyopsi tümör dokusundan hem de zamandan tasarruf ediliyor. Karmaşık verinin teknoloji ve bilim insanları tarafından analiz edilmesi sonucu ortaya çıkan bu raporlar kanser hastalarına umut olmayı amaçlıyor.”

ABD’de bu testi uygulayan hastalardan birisi, akciğer kanserinin ileri evresinde olan ve doktorların umudunu kestiği Bonnie J.Addario. Kendisi bütün doktorlar ümitsiz konuşmasına rağmen araştırmalarıyla kendine doktor bulup, “eğer bir gün öleceksem her şeyi denemiş olmayı isterim” diyerek, FoundationONE gen haritalama testini uyguluyor; bu doğrultuda geliştirilen tedavi sayesinde de 13 yıldır hâlâ hayatta.

Kanserde gen haritalama testi henüz yeni bir  bilimsel buluş ve fiyatı da haliyle yüksek. ABD’de testin maliyeti 6,000 – 7,000 dolar civarı; henüz çok yeni ve maliyetli olduğundan sigorta kapsamında değil.
Kuşkusuz bilimsel bir buluşun başarısı ve yerleşiklik kazanması tekil örneklerle kanıtlanamaz. Bu uzun soluklu bir çalışma, gözlem ve deney gerektiren bir süreç.

Kanserde yeni tedavi yöntemleri ve bu testle ilgili görüşlerini almak için başvurduğumuz Amerikan Hastanesi doktorlarından, hematoloji uzmanı Prof. Dr.Mustafa Çetiner kanser tedavisinde kemoterapinin yerini yavaş yavaş yeni tedavi yaklaşımlarına terk ettiğini belirterek, “bu yeni tedavilerin önemli bir bölümünü hedefe yönelik ilaçlar oluşturuyor. Bu ilaçlar hastalıklara neden olan genetik anormallikleri yok etmeye yönelik etki gösteriyorlar” diyor.
Prof. Dr. Çetiner, bu hedeflere yönelik ilaçların kullanılabilmesi için de genetik işaretleri ortaya koyacak genetik testlerin yapılması gerektiğini belirtiyor. Bununla birlikte bu tür ilaçların molekül çalışmalarının henüz çok yeni olduğuna, çoğunun sağlık otoritelerince henüz onayının bulunmadığına, onaylananların ise sosyal güvenlik kapsamında olmayan yüksek maliyetine dikkat çekiyor. Ayrıca bu tedaviler ile ilişkili uzun süreli takip gerektiren, ileriye dönük ve çok merkezli çalışmaların sayısı da henüz yeterli değil.

Ancak Prof.Dr. Çetiner’e göre, kesin olan şu ki, emekleme döneminden çıkmakta olan bu tedaviler ve genetik risklerin belirlenmesine yönelik taramalar yakın gelecekte kanser tedavisinin omurgasını oluşturacak.
FoundationONE testi 2010 yılında kurulan ABD’li Foundation Medicine (FMI) tarafından geliştirildi; Foundation Medicine 2015 yılında Roche bünyesine dahil oldu. Şirket Türkiye’de 2017 yılı itibariyle İnfogenetik Moleküler Bilgi Hizmetleri adı altında hizmet vermeye başladı. (Bilgi için: www.infogenetik.com.tr)