Faaliyet karları geri döndü, finansman giderleri arttı

0
35

Bu yıl dokuzuncusu gerçekleştirilen Fortune 500 Türkiye araştırmasının ilk sırasında 37,1 milyar liralık net satış geliriyle BOTAŞ yer aldı. Sekiz yıldır listenin lideri olan TÜPRAŞ ise petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle net satışlarının 36,8 milyar TL olmasıyla ikinci sıraya geriledi. 30,9 milyar liralık net satışı bulunan OMV Petrol Ofisi ise geçen yıl olduğu gibi bu yıl da üçüncü sıradaki yerini korudu. Öte yandan, geçen yıl listede 14’üncü sırada bulunan ve net satışlarını yüzde 40,4 oranında artırarak 16,7 milyar liraya çıkaran Ford Otosan’ın listenin dokuzuncu sırasına yükselmesi dikkat çekiyor.

Listede yer alan 500 şirketin toplam net satışları yüzde 7,48’lik artışla 851 milyar liraya yükseldi. Ancak, 2015 yılında enflasyonun yüzde 8,81 olduğu düşünüldüğünde reel olarak net satışlar yüzde 1,33 geriledi. 
 
ESAS FAALİYETLERE DÖNÜŞ
Listedeki şirketlerin net kârları da 2014 yılına göre yüzde 6,72 oranında artarak 28 milyar 648 milyon liraya yükseldi. Geçtiğimiz yıllarda kur ve faizdeki yükselişle bozulan bilanço yapılarını esas faaliyet dışı gelirle telafi etmeye çalışan şirketlerin 2015 yılında esas faaliyetlerine yöneldikleri görülüyor. Fortune 500 Türkiye firmalarının faaliyet kârı yüzde 42,26’lık artışla 54,6 milyar liraya yükseldi. 2014 yılında ise şirketlerin esas faaliyet kârları yüzde 13,49’luk düşüşle 38,4 milyar liraya gerilemişti.

Listedeki 500 şirketin finansman giderlerindeki yüzde 68,26’lık artış ise dikkat çekici. 45,5 milyar liralık finansman gideri bulunan şirketlerin, faaliyet kârlarının kur ve faiz zararına gittiği görülüyor. Şirketlerin finansman giderleri faaliyet kârının yüzde 83’üne ulaşmış durumda. Bu durum Fortune 500 Türkiye şirketlerinin hızla değişen dünya koşullarına uyum göstermek için gereken dönüşümün finansmanı ile ilgili tehlike sinyalleri oluşturuyor. Tabloya bakıldığında, bu şirketlerin yeni yatırımlar için kaynak yaratmakta sıkıntılı olacakları görülüyor.

Fortune 500 Türkiye 2015 verilerini değerlendiren CRIF Analitik Çözümleri Birim Müdürü Yavuz Arsoy da şunları söylüyor: “Fortune 500 şirketleri 2014 yılındaki yüzde 19,6’lık büyümenin ardından 2015 yılında net satışlarını yüzde 7,48 oranında artırabildi. Ancak, bunun yanı sıra bir önceki yıl esas faaliyet kârlarında yaşanan yüzde 13,49’luk daralmanın ardından, yüzde 42,26’lık artış ile esas faaliyet performanslarında oldukça olumlu bir tablo çizdiler. Faaliyet dışı gelir gider dengesindeki yüzde 22,7’lik artış ile esas faaliyetlerdeki artışa rağmen kurlardaki ve faiz hadlerindeki yükselmeyle yüzde 68,26’lık finansman gideri artışı oluştu. Sonuç olarak firmaların vergi öncesi ve net kârlarındaki artışlar net satıştaki artışa paralel düzeyde gerçekleşti.”
 
TİCARET ŞİRKETLERİNİN SATIŞLARINDA DÜŞÜŞ

Listedeki firmaların net satışlarının sektörel bazda değişimlerine baktığımızda ise ortaya şöyle bir tablo çıkıyor: Üretim şirketlerinin net satışları yüzde 8,23 oranında artarak 361,1 milyar liraya, hizmet şirketlerininki yüzde 39,66 artışla 179,2 milyar liraya, inşaat şirketlerininki ise yüzde 7,50 artışla 51,5 milyar liraya, üretim dışı şirketlerinki ise yüzde 6,94 artışla 489,8 milyar liraya yükseldi. Ticaret şirketlerinin satışlarının ise yüzde 8,07’lik düşüşle 258,9 milyar liraya gerilediği görülüyor. Ticaret şirketlerinin net kârlarında da yüzde 53,06’lık düşüş söz konusu.

Listede yer alan 500 şirketin toplam istihdamında yüzde 3,23’lük gerileme olduğu gözleniyor. Şirketlerin toplam çalışan sayısı 2015 yılında 1 milyon 85 bine geriledi. En fazla istihdam düşüşü yüzde 11,65 oranıyla ticaret sektöründe yaşanırken, ikinci sırada yüzde 8,34’lük düşüşle inşaat yer aldı. Üretim sektöründe de yüzde 1,30’luk istihdam kaybı görülürken, hizmet sektöründe yüzde 1,55 oranında istihdam artışı yaşandı. 
Listede yer alan şirketlerin aktifleri yüzde 16,8’lik artışla 837,3 milyar liraya, özkaynakları ise yüzde 9,6 oranında yükselerek 340 milyar liraya çıktı.
 
ABD LİSTESİNDE İKİNCİ SIRADA OLURDU
Merkez Bankası 2015 yılı ortalama dolar kurunu 2,72 liradan baz alarak yaptığımız hesaplamaya göre, Fortune 500 Türkiye’nin toplam satışları 312 milyar 866 milyon doları buluyor. Buna göre, Fortune 500 Türkiye toplamı Fortune 500 ABD listesine ikinci sıradan girebiliyor. ABD listesinin ilk sırasında bulunan Wal-Mart’ın net satışları 482,1 milyar dolar. Bu tabloya göre, Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin net satışlarının toplamı Wal-Mart’ınkinin yüzde 65’i kadar. 

Diğer yandan, yukarıdaki rakamlara bakarak Fortune 500 Türkiye şirketlerinin net satışlarının dolar bazında yükseldiğini söylemek pek doğru değil. Geçen yılki sıralamada 500 Türk şirketinin dolar bazında toplam satışları 362 milyar dolar ile ABD listesine üçüncü sıradan girebiliyordu. 2015 yılındaki durum, Exxon Mobil’in net satışlarındaki gerilemeden kaynaklanıyor. 2014 yılında 382,5 milyar dolar net satış geliri elde eden Exxon Mobil’in petrol fiyatlarındaki düşüşlerden oldukça büyük yara aldığı görülüyor. Şirketin 2015 yılında net satış geliri 246,2 milyar dolar oldu.
 
THY İHRACAT LİDERLİĞİNİ KAPTIRMIYOR
Fortune 500 listesinde yer alan sanayi, hizmet ve inşaat-taahhüt şirketlerinin toplam ihracatı TL bazında yüzde 10,69 oranında artarak 206 milyar 804 milyon liraya yükseldi. Fortune 500 listesinde yer alan 386 şirket ihracat yaparken, 114 şirketin satışlarının tamamını yurtiçinden elde ettiğini görüyoruz. En fazla ihracat gerçekleştiren ilk beş şirkete baktığımızda ise Türk Hava Yolları (THY) geçmiş yıllarda olduğu gibi yine ilk sırada. THY 2015 yılında 24,4 milyar liralık hizmet ihracatı gerçekleştirdi. THY, Fortune 500 listesine önceki yıllarda olduğu gibi yine dördüncü sıradan girdi.

10,7 milyar liralık ihracatla Ford Otomotiv ikinci sırada, Arçelik 9,7 milyar liralık ihracatla üçüncü sırada yer aldı. İhracat listesinin dördüncü sırasındaki Polimeks İnşaat 8,6 milyar liralık, TÜPRAŞ ise 7,8 milyar liralık ihracat gerçekleştirdi.
 
LİSTEYE 86 YENİ FİRMA GELDİ
Fortune 500 Türkiye listesine bu yıl 86 yeni firma geldi. Öte yandan, 241,3 milyar lira satış gelirine sahip Fortune 500 Türkiye’de ilk 10 şirketin sektörel ağırlığı petrol ve enerji şirketlerinden oluşuyor. Böylece, listenin ilk 10’unda yer alan şirketler daha önceki yıllarda olduğu gibi geleneği bozmadı.

Listedeki şirketlerin 108’i zarar açıklarken, 160 şirketin satışları 1 milyar liranın, 17 şirketinki ise 10 milyar liranın üzerinde bulunuyor. Listedeki şirketlerin FVÖK toplamının yüzde 35,45’lik artışla 79,8 milyar liraya çıktığı görülüyor. Listenin 500’üncü sırasında yer alan şirketin net satışı 298,8 milyon lira oldu. Geçen yıl ise 284,1 milyon liraydı. Listenin ilk hazırlandığı 2008 yılında bu rakamın 89,5 milyon lira olduğu düşünüldüğünde her geçen yıl çıtanın yükseldiğini söyleyebiliriz.

Öte yandan, listede sırası en fazla yükselen 10 şirket ise şunlar oldu: Atasay Kuyumculuk, Limak İnşaat, Karsan Otomotiv, Kiptaş, Indorama Ventures, Çelikler Taahhüt İnşaat, Gülermak, Kalyoncu Nakliyat, Altın Ateş ve Bereket Enerji.
 
Fortune 500 net satışlar (Milyar TL)
2007 337,2
2008 392,3
2009 353,5
2010 452,8
2011 553,8
2012 615,0
 2013 662,3
2014 791,7
2015 850,9
 
Fortune 500 ihracat (Milyar TL)
2007 77,0
2008 94,7
2009 77,1
2010 95,8
2011 133,4
2012 135,0
2013 155,7
2014 186,8
2015 206,8
 
Fortune 500 net kâr (Milyar TL) 
2007 20,1
2008 12,9
2009 21,0
2010 25,7
2011 25,0
2012 31,5
2013 27,4
2014 26,8
2015 28,6
 
Fortune 500 çalışan sayısı
2007 776.869
2008 769.924
2009 726.591
2010 843.823
2011 918.720
2012 974.654 
2013 1.049.579
2014 1.121.236
2015 1.085.003