Üç ortak şirket olarak 2001 yılında kurulan Gittigidiyor.com, 2011’de 217,5 milyon dolara eBay tarafından satın alınarak dev ticaret girişiminin bir parçası oldu. 2012 yılının yatırım şampiyonu olarak öne çıkan Yemeksepeti.com ise General Atlantic’in dikkatini çekerek 44 milyon dolarlık yatırım aldı. Daha henüz yolun başındayken, 212 Capital Partners’den yatırım alan alışveriş sitesi Butigo ya da Kleiner Perkins Caufield & Byers ve Tiger Global tarafından yatırım alan Trendyol.com da, yüksek yatırımlar alan ve hedeflerini büyüten e-ticaret girişimleri arasında yer aldılar. Bu e-ticaret siteleri, birçok genç girişimcinin hayallerini süsleyen “bir site yaratıp, büyütüp, satma” hayalini hayata geçirmeyi başardılar.
Bu girişimcilik örneklerinin ortak özellikleri, uluslararası arenada dikkat çekmeleri ve kârlılık getiren projelere önderlik etmeleri. Türkiye ve Batı Avrupa pazarındaki girişimler için 130 milyon dolar yatırım fonu ayırdığını duyuran Earlybird Ventures’ın kurucularından Roland Magner, Türk girişimcisini yakın takibe aldıklarını söylüyor. Magner, kendilerine gelen bin 300 başvuru arasından en çok dikkatlerini çeken iş modellerinin sistem yazılımları, teknolojinin entegre edildiği iş modelleri, dijital medya teknolojileri ve servisleri, e-ticaret ve B2B2C şirketleri olduğunu söylüyor. Yatırım için odaklandıkları iş modelleri ve şirketlerle ilgili olarak Magner, sıradışı girişimlerin ve uluslararası pazarlarda hızlı şekilde ölçeklenebilecek iş modellerine ilgi duyduklarına değiniyor ve ekliyor: “Sürdürülebilirliği olan ve yüksek kâr marjlarıyla uzun süre ayakta kalabilecek şirketler dikkatimizi çekiyor.” Örnek olarak da Türkiye’den Trendyol.com’u veriyor. Sitenin farklı pazarlarda başarısını kanıtlamış klon girişimlerden biri olduğunu söylüyor.
Bu ticaret siteleri arasında en yüksek değerle satın alınanı ise Gittigidiyor.com. Şirket 2014’ün ilk çeyreğinde yüzde 26 büyüdü. 11 milyonu aşan üyesi var. E-ticarette, en hızlı büyüyen kanallardan biri ve mobil uygulamalarda iddialı. Sitede uygulamaların indirilme sayısı, 1,5 milyonu aşmış durumda.
Daha önce Otto Group’a ait Lidyana.com’un ülke müdürlüğünü yapan Gülfem Toygar, kısa süre önce Gittigidiyor.com Türkiye Ülke Müdürü oldu. Toygar, hızlı büyüme gerçekleştiren şirketin başarısındaki önemli detayı, “Sitede herkese göre bir şeyler var. Faaliyete geçildiğinden beri 3 milyona yakın ürün sorunsuz biçimde el değiştirdi. Her ay 10 binden fazla satıcı da 17 farklı ana kategoride, 500 binden fazla ürün sergiliyor” diyerek açıklıyor.
Gittigidiyor.com’un eBay’den yatırım almasında en önemli nedenlerden biri, Türkiye’de internet kullanımının hızlı artması. Gittigidiyor.com’un farkını açıklarken Toygar, “Firmalarla insanları veya şahıslarla şahısları bir platformda buluşturup, belirli haklar çerçevesinde alışveriş yapmalarını istiyoruz. Açık artırmadan son kullanıcının kendi ürünlerini satabileceği alana kadar, Türkiye’nin en zengin ürün profilinin bulunduğu bir siteyiz” diyor. eBay’in dünya genelindeki başarısı da Gittigidiyor.com’a farklı bir güç katıyor. eBay şirketleri dünyada binden fazla şehirde yer alıyor. eBay’de 128 milyon aktif üye ve 500 milyondan fazla ürün mevcut. Şirketin 2015 gelir hedefi 21,5 milyar dolar.
Türkiye’de e-ticaret alanında başarıya imza atan şirketlerden bir başkası ise Markafoni. Markafoni’nin kurucularından Sina Afra, 2009 ve 2011 yılları arasında Avustralya, Ukrayna, Yunanistan ve Polonya’da Markafoni Flaş Satış sitelerini yarattı. Ayrıca Misspera.com ve zizigo.com‘u kurdu ve enmoda.com‘u satın aldı. Markafoni’nin Naspers Grup’a satılmasıyla birlikte Türk internet dünyası büyük anlaşmalardan birine şahit oldu. Afra, aynı zamanda aktif bir “iş meleği.” Şimdiye kadar 20 şirkete yatırım yaptı. Online ve dijital fırsatlara yatırım yapan Galata İş Melekleri’nin grup kurucu üyesi aynı zamanda. Afra, “Naspers’ın tamamına sahip olduğu şirketlere bakıldığında katlanarak büyüdükleri gözleniyor” diyor. Türkiye e-ticaret sektörünün daha çok yatırımcı çekebilmesi için öncelikle büyümesi gerektiğine dikkat çekiyor.
2012’de General Atlantic ile başlattığı stratejik ortaklıkla, global yatırımcıların Türkiye pazarına duyduğu uzun vadeli güveni yansıtan şirketlerden biri de yemeksepeti.com oldu. General Atlantic teknoloji alanında birçok firmaya yatırım yapmış, dünyanın en büyük 10 yatırım fonundan biri. Yemeksepeti’ne 44 milyon dolar yatırım yaptı. Yemeksepeti.com’un Kurucusu Nevzat Aydın, Yemeksepeti’nin kurulduğu günden bu yana pek çok yatırım teklifi aldığını, ancak işe sadece para koyacak ortaklardan uzak durduklarını söylüyor. 13’üncü yılında şirket yüzde 50’nin üzerinde büyüme gerçekleştirdi.
Bu büyüme rakamları, global şirketlerin ilgisini çekiyor. Aydın, “Orta Doğu ve Avrupa’nın kesişiminde bulunmamız ve son dört yılda bu konumumuzun avantajını sonuna kadar kullanarak global bir marka haline gelmemiz de bu ilgiyi körükleyen bir faktör” diyor. Yatırım almanın püf noktalarını açıklarken şu yorumu yapıyor: “İnsanların gereksinim duyduklarını bilmedikleri bir ihtiyacı yaratarak hayatlarını değiştirecek vizyona sahipseniz, başarılı olmanız ve yatırımcının ilgisini üzerinizde tutmanız zaten kaçınılmaz. Siz insanların hayatında vazgeçilmez oldukça, iş modeliniz de uzun vadede yatırımcıya daha çekici gözüküyor. Yabancı yatırımcının ilgisini canlı tutan birincil faktör bizim için performansımızı gösteren güçlü rakamsal sonuçlardı. Ancak bunların yanında sektörel zirveler ve konferanslarda yer almamız, sektörde örnek gösterilmemiz ve halkla ilişkiler faaliyetlerimizin tümünü doğru kitle ile iletişim içinde planlamış oluşumuz, bizi yabancı yatırımcının gözünde değerli kılan adımlar oldu.”
E-ticarette başarı öyküsü yazan şirketlerden biri de CicekSepeti.com oldu. Önce Belçika merkezli Hummingbird Venture’tan yatırım alan online çiçek ve hediye gönderim sitesi, 2011’in aralık ayında, azınlık hisselerini Amazon.com’a sattı. Özellikle Avrupa pazarına ayrı bir önem veren dünyanın en büyük online perakende şirketi Amazon’un bu yatırımı ile dijital dünyanın gözleri bir anda Türkiye’nin üzerine çevrildi. CicekSepeti’nin yatırım bulma konusunda Türkiye’nin en başarılı e-ticaret sitelerinden biri olduğu yorumları yapıldı. Kolay, hızlı ve ekonomik çiçek gönderimi üzerine odaklanan ciceksepeti.com, 2010’da yüzde 100’ün üzerinde büyüdü. Emre Aydın, 2013 yılında Milliyet Gazetesi’ne verdiği bir röportajda, “Hedeflerim hiçbir zaman şu kadar nakit akışı olsun şeklinde değildir. Müşteri memnuniyeti artsın, satışlarım bu kadar büyüsün, maliyeti şu kadar düşürelim şeklinde hedeflerim oluyor. Bunun da şimdiye kadar hiç zararını görmedim” diyordu. Aydın girişimcilik öyküsünü anlatırken de şunları söylüyordu: “İşe başlarken Amazon ile ilgili bir kitap okumuştum. O kitap beni çok etkilemişti. Tek hatırladığım tek amacının kâr etmek olmamasıydı. İlk para kazandığımda, kazandığımdan fazlasını marketinge harcadım. Agresif pazarlama yaptık, büyümem bu şekilde oldu. Her kazandığımla reklam yaptık, yeni bir alet, bir yazılım aldık.”
Bilio.com Genel Müdürü Can Günay, uzun süredir site kurucularının tek amacının yatırım almak olduğunu söylüyor ve ekliyor: “İş modelleri bu amaç üzerine kurulmasa bile günlük operasyonlar bu hedef odaklı yürütülüyor. Herkes yüksek trafik, çok üye ve ciro hedefliyor. Bunların peşinde koşarken kârlılık ihmal ediliyor ve erteleniyor. Ancak sürdürülebilir ve sağlıklı bir büyüme için kârlılık şart.”
Günay, kârlılığı sadece alım-satım arasındaki fark olarak düşünmemek gerektiğine dikkat çekiyor. Kârlılığı, iş ortakları ile doğru sistemlerin kurulması, bu sistemlerden geçen verilerin raporlanması, çıkan raporların okunması ve yorumlanması olarak tanımlıyor. Bu raporlar sayesinde kâr edebilmek için alınması gereken aksiyonlara karar verilebileceğini söylüyor ve ekliyor: “Bugün maalesef internet sektöründeki birçok bilinen oyuncunun bile, bırakın iş ortaklarını, sitesindeki veri tabanı ile muhasebe sistemindeki veri tabanı arasında entegrasyon yok. Önce sistemi kuralım, doğru raporlayalım. İş modeliniz doğru ise, zaten yatırımcı gelecektir.”
2012 yılında yatırım alan girişim örneklerinden biri de Trendyol.com oldu. Facebook ve Google’ın yatırımcılarından Kleiner Perkins Caufield & Byers ve Tiger Global’den 26 milyon dolar yatırım aldı. 2010’da hizmet vermeye başlayan Trendyol, kuruluşundan yalnızca 16 ay sonra bu başarıya imza attı. Kurucu ortak Demet Mutlu, alınan yatırımla ilgili olarak neden tercih edildiklerini “strateji, vizyon, hız ve trendleri takip etmek” sözleriyle özetliyor. Türkiye’de e-ticaret sektöründeki boş alanı doldurduklarını ve kısa zamanda büyük başarılara imza atarak, hedef kitlelerini genişlettiklerini söylüyor. Tiger Global’ın yaptığı yatırım trendyol.com’a büyüme evresinde ivme kazandırdı.
Bütün bu başarı öyküleri, elbette “kitabın sonu” değil. Türk girişimcilerin kurduğu birçok e-ticaret sitesi, yabancı yatırımların radarında. Sukar.com Kurucusu ve Ortağı, SellAnyCar.com Kurucusu ve CEO’su Saygın Yalçın, yaptığı işler nedeniyle adından söz ettiren genç girişimcilerden. Hangi iş olursa olsun, bir girişimcinin bir işe başlamaya karar vermeden önce kendisine altı soruyu sorması gerektiğini söylüyor ve devam ediyor: “Öncelikle kafamdaki fikir soruna çözüm üretiyor mu diye düşünmek gerek. Fikir somut olarak ölçülebilir bir şekilde kârlı mı diye ölçümlendikten sonra fikrin nakde dönüşme gücüne bakmak lazım. Bu konuda gerçekten tutkulu muyum, aklımdaki girişimi gerçekleştirmek istediğim yerde hukuki veya mevzuata dair engeller var mı ve bu fikri gerçekleştirmek için doğru zaman mı diye sorulması gerekiyor.” Yalçın, “Bu soruların cevabı ‘evet’ ise, işin yatırımcı bulma ve yatırımcıyı ikna etme kısmı temel satış becerisinden ötesini gerektirmez” diyor.
Sektör uzmanları, Türkiye’nin e-ticaret hacminin hızlı büyüdüğüne dikkat çekiyor. 45 milyar TL’ye ulaştığı tahmin edilen pazarda her yıl yüzde 30-35 büyüme söz konusu. Türkiye’de internet yatırımlarının ve yatırımcı sayısının artması için iki etken söz konusu. Bu alandaki örneklerin başarısı ve yatırım yapmak isteyen melek yatırımcıların sayısının hızla artması.
Nevzat Aydın, yabancı yatırımcıyla el sıkışmak için doğru zamanı beklemek gerektiğine dikkat çekiyor. Bu konuda, “Henüz tam olarak kârlılığa geçmediğimiz dönemde bile gelen teklifleri bu vizyonla değerlendirdik. General Atlantic ile son kararımızı verirken öncelikle beraber çalışıp çalışamayacağımızı ve bu yatırımın Yemeksepeti’ne uluslararası alanda değer kazandırıp kazandırmayacağını irdeledik” diyor.
E-ticarette başarılı olup yatırım alma hayali, Kaf Dağı’nın ardında değil. Türkiye’de yaşanan örnekler de bunu gösteriyor. Önemli olan, doğru fikri doğru şekilde planlayabilmek ve yine doğru şekilde hayata geçirmek.
Başarılı olmak ve yatırım almak için ne yapılmalı?
- İş modelinizi ölçeklenebilir olarak kurgulayın
- Yatırımın size geri dönüş süresini hesaplayın
- İhtiyaç duyacağınız kaynakları hesaplayın
- Bulunduğunuz pazarın dinamiklerini gözden geçirin, pazar araştırması yapın
- Doğru insanları doğru pozisyonlarda görevlendirin
