Bernard Madoff’un 2009 yılı haziranında hapse girmesinden beri tam beş yıl geçti. Bütün dünyanın da bildiği gibi Madoff dünyanın en büyük saadet zincirlerinden birini yönetti. Yolsuzluk , kara para aklama, yalancı şahitlik ve ABD Sermaye Piyasası’nın yanıltma suçlarından hüküm giydi ancak onunla ilgili yazılar, haberler işlediği suçların toplamından çok daha büyük bir etki yarattı. Bunun nedeni belki de, söz konusu paranın devasa miktarıydı; her ne kadar sonradan rakamın şişirilmiş olduğu söylense de, tabloid gazetelere göre 65 milyar dolarlık bir para buharlaşmıştı. Ayrıca Madoff’un 150 yıl hapis cezasına çarptırılması da başlı başına bir haber konusuydu.
Madoff olayının medyatik boyutu bir yana “beyaz yaka” suçları –yalnızca saadet zincirini değil aynı zamanda zimmete para geçirmekten para aklamaya, şantaja, insider trading’e kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor-sanıldığından çok daha yaygın. ABD Başsavcılık ofisinin verilerine göre, “beyaz yaka” suçları 2012 yılında federal mahkemede görülen davaların yüzde 9.4’ünü oluşturdu. Bu rakam 2009 yılına göre yüzde 8.8’lik bir artışa işaret ediyor.
Öte yandan, bu suçlu grubundan çok azı halen hapiste. ABD Cezaevleri Bürosu’nun verilerine göre, hükümlülerin sadece yüzde 5.9’u yolsuzluk, rüşvet, zimmete para geçirme, bankacılık ve sigortacılıkla ilgili suçlardan dolayı hapiste.
Tanınmış beyaz yakalı suçluların yarısından çoğu insider trading suçlamasıyla hapiste. 2000’li yılların ortalarından beri, ABD Sermaye Piyasası Kurulu ve federal savcılar soruşturma kapsamını genişlettiler ve sonuçları da ortaya çıkmaya başladı. Örneğin, 2009 yılından beri ABD Başsavcısı Preet Bharara 90 kişiyi insider trading’le suçladı; bunlardan 84’ü suçlu bulunurken, 62’si cezaevine konuldu.
Bu haberde de, halen cezaevinde olan dünün anlı şanlı beyaz yakalı suçlularına bir göz atılıyor. İşte tüm zamanların en önemli finans suçlularının ilk 10’u; ayrıca daha az bilinen 15’ninin kısa künyesi…
Bernard L. Madoff, 76
Eski Şirketi: Bernard L.Madoff Investment Securities LLC
Suçları: Borsa yolsuzluğu; posta yoluyla yolsuzluk; para aklama; yalan beyan; ABD Sermaye Piyasası Kurulu’na yanlış bilgi verme; çalışanların emeklilik fonlarından zimmete para geçirme.
Salıverilme tarihi: 2139 (hapis süresi: 150 yıl)
Bir zamanlar Manhattan’da görkemli bir penthouse’da yaşayan Bernard Madoff’un hapisteki hayatı hiç de kolay değil. 2010 yılında oğlu Mark kendisini astı ve bu yıl da Madoff hapiste kalp krizi geçirdi.
Jeffrey K. Skilling, 60
Eski Şirketi: Enron Corporation
Suçları: Komplo kurmak; borsa yolsuzluğu; denetçilere yanlış bilgi verme
Salıverilme tarihi: 2019 (24 yıla hüküm giydi; cezası 14 yıla indirildi)
2001 yılı şubat ayından ağustosa kadar Enron’un CEO’su olan Jeffrey Skilling beyaz yakalı suçlar denizindeki en büyük balıklardan biri. Doğalgaz boru hattı kuruluşuyken elektrik dağıtım şirketine dönüşen Enron 2001 yılında iflas etti. Bu çöküş devasa bir mali suç skandalını da ortaya çıkardı. Skilling ve şirketin 1985 yılından beri CEO’su olan Kenneth Lay skandalın merkezindeki iki isim olarak ünlendi. Lay mahkum olduktan sonra ama cezaevine konulmadan önce öldü; Skilling’in cezasında ise geçen yıl 10 yıllık bir indirime gidildi.
Bernard J.Ebbers, 72
Eski Şirketi: WorldCom
Suçları: Borsa yolsuzluğu; komplo kurmak; Sermaye Piyasası Kurulu’na yanlış bilgi verme
Salıverilme tarihi: 2028 (25 yıla hüküm giydi)
Telekom devi WorldCom’un Kanadalı ortak kurucusu ve CEO’su yanlış mali bilgi vermek ve 100 milyar dolarlık zarara yol açmakla suçlandı. Farklı bir Bernie (Madoff) ortaya çıkana kadar Bernie belki de yaşayan en ünlü beyaz yakalı suçluydu.
John J.Rigas, 89
Eski Şirketi: Adelphia Communications
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo kurma; banka yolsuzluğu için komplo kurma; Sermaye Piyasası Kurulu’na sunulan mali beyanlarda tahrifat; borsa yolsuzluğu; banka yolsuzluğu.
Salıverilme tarihi: 2018 (15 yıl hapis cezası)
Rigas ve kardeşi Gus 1952 yılında Philadelphia’da kablolu televizyon şirketi Adelphia’yı kurdular. Rigas işi büyüttü, 1986 yılında halka arz etti ve bir dizi satın alma gerçekleştirdi. Ancak şirket daha önce açıklanmayan 2.3 milyar dolarlık bir borçla 2002 yılında iflas etti. Rigas şirketten para çalmak ve ailesine dağıtmakla ayrıca borcu gizlemekle suçlanıyordu. Savcılar Rigas ve oğlu Timothy için 215 yıl hapis cezası talep ettiler ama yaşlı Rigas yalnızca 15 yıla mahkum oldu.
Timothy J.Rigas, 58
Eski Şirketi: Adelphia Communications
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo kurmak; banka yolsuzluğu için komplo; Sermaye Piyasası Kurulu’na yanlış bilgi vermek; borsa yolsuzluğu; banka yolsuzluğu.
Salıverilme tarihi: 2022 (20 yıl hapis cezası)
Adelphia’nın CFO’su olan genç Rigas babasından (15 yıl) daha uzun süreli hapis cezasına çarptırıldı (20 yıl). Şirketin parlak dönemlerindeyani aslında Timothy ve John’un şirketi devasa borçlandırdıkları günlerde, Timothy kişisel lükse çok para harcıyordu. Bu lüks harcamaları arasında 100 çifti aşkın süslü slipper’ler de var.
Robert Allen Stanford, 64
Eski Şirketi: Stanford Yatırım Bankası
Suçları: Elektronik dolandırıcılık için komplo kurmak; posta yoluyla dolandırıcılık için komplo; posta yoluyla dolandırıcılık; Sermaye Piyasası Kurulu’nun soruşturmasını engellemeye teşebbüs; Sermaye Piyasası Kurulu soruşturmasını engelleme; para aklamak için komplo kurmak
Salıverilme tarihi: 2105 (110 yıl hapis cezası)
Bir başka anlı şanlı Saadet Zinciri kurucusu Allen Stanford, yetkililer olan biteni anlayıncaya kadar yatırımcılara yıllarca piyasa getirilerinin üzerinde kazanç sağladı: Stanford Yatırım Bankası 7 milyar dolarlık bir yolsuzluktan ibaretti.
Raj Rajaratnam, 57
Eski Şirketi: Galleon Group
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo; borsa yolsuzluğu
Salıverilme tarihi: 2021 (11 yıl hapis cezası)
Hedge fon Galleon Group’un yönettiği varlıklar 2008 yılında, yani ekonomik krizin değerini yarı yarıya azaltmasından bir yıl önce 7 milyar dolar civarındaydı. Daha önce yıldız bir yatırımcı olarak görülen Rajaratnam 2009 yılında tutuklandı ve ABD tarihinin en büyük insider trading’ini yapmakla suçlandı; savcılığın tahminlerine göre, bu yolla 60 milyon doları aşkın haksız bir kazanç sağlamıştı.
Rajat K. Gupta, 65
Eski Şirketi: Goldman Sachs Group
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo; borsa yolsuzluğu
Salıverilme tarihi: 2016 (2 yıl hapis cezası)
1994 ila 2003 yılları arasında McKinsey’nin CEO’su olan Gupta Raj Rajaratnam’la tanıştığı güne lanet etmiş olmalı. Goldman Sachs ve P&G dahil pek çok şirketin yönetim kurullarında yer alan Gupta, Sermaye Piyasası Kurulu’nun verilerine göre, Rajaratnam’la ikisine de fayda sağlayacak bilgileri paylaştı; ikisi böylece 23 milyon dolarlık bir yolsuzluğa imza attı.
Barry J. Minkow, 48
Eski Şirketi: ZZZZ Best; en son şirketi: San Diego Community Kilisesi
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo (2011); zimmetine para geçirme (2014)
Salıverilme tarihi: 2019 (2011’de 5 yıllık hapis cezası artı 2014’te 5 yıl daha)
Çeşitli sahtekârlık olaylarına karışan Minkow 1980’lerde hapsedildi, 90’lı yılların sonlarında şartlı salıverildi ve daha sonra 2000’li yılların başlarında yeni mali yolsuzluklarla gündeme geldi.Hapisteyken ayrıca, yöneticisi olduğu bir kilisenin kasasından da 3 milyon doları aşkın bir parayı zimmetine geçirdiğini itiraf etti. Ve bunun için de ayrıca beş yıl cezaya daha çarptırıldı.
Matthew H. Kluger, 53
Eski Şirketi:Çeşitli hukuk firmaları
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo kurmak; borsa yolsuzluğu; para aklama için komplo; yargıyı engelleme
Salıverilme tarihi: 2023 (12 yıl hapis cezası)
Kluger büyük firmalar için çalışan tanınmış bir şirket birleşme ve satın alma avukatıydı; kendisi ufuktaki birleşme ve satın almalarla ilgili olarak broker arkadaşı Kenneth T.Robinson’a bilgi veriyordu; o da bu bilgileri trader Garrett Bauer’e aktarıyordu; Bauer butüyolar sayesinde büyük paralar kazanıyor ve Kluger’le paylaşması için Robinson’a bir pay ödüyordu. Kluger bu zincirden ancak 1-2 milyon dolar kazanabildi ama kendisine çok daha pahalıya mal oldu: 12 yıl. 17 yıllık zincirden yaklaşık 30 milyon dolar elde eden Bauer ise yalnızca 9 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Garrett D. Bauer, 46
Eski Şirketi: Çeşitli yatırım firmaları
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo; borsa yolsuzluğu; para aklamak için komplo; yargıyı engelleme
Salıverilme tarihi: 2020 (9 yıl hapis cezası)
Bauer, Matthew Kluger’in hikâyesini takip edenler için tanıdık bir isim; çeşitli brokerlik şirketleri için çalışırken bir yandan da Kluger sayesinde önemli miktarlarda parayı gizlice kendi zimmetine geçiriyordu. Bauer 17 yıl boyunca yakalanmadan sırları paylaştıktan sonra bu işten ayrılmak istedi. Ancak o sıralarda, aracıları Kenneth Robinson’un kendi adına yaptığı bir işlem üçlünün yerle bir olmasına yol açacaktı.
Artı daha düşük profilli 15 beyaz yakalı suçlu
Samuel Israel, III, 54
Eski Şirketi: Bayou Hedge Fon Grubu
Suçları: Yatırım danışmanlığında sahtekârlık için komplo kurmak ve posta yoluyla yolsuzluk; yatırım danışmanlığı yolsuzluğu; posta yoluyla yolsuzluk (2005); teslim olmayı reddetme (2009)
Salıverilme tarihi: 2027 (22 yıl hapis cezası)
Frederick C.Brandau, 69
Eski Şirketi: Financial Federated
Suçları: Posta yoluyla yolsuzluk için komplo kurmak; elektronik ortamda yolsuzluk için komplo kurmak; posta yoluyla yolsuzluk; para aklama için komplo kurmak; par aklama.
Salıverilme tarihi: 2047 (hapis cezası: 55 yıl)
Marc S. Dreier, 64
Eski Şirketi: Dreier L.L.P
Suçları: Borsa ve elektronik ortamda yolsuzluk için komplo kurmak; elektronik ortamda yolsuzluk; para aklama.
Salıverilme tarihi: 2026 (hapis cezası: 20 yıl)
Timothy S. Durham, 51
Eski Şirketi: Fair Finance
Suçları: Elektronik yolla yolsuzluk ve borsa yolsuzluğu için komplo kurmak; elektronik ortamda yolsuzluk; borsa yolsuzluğu
Salıverilme tarihi: 2056 (50 yıl hapis cezası)
John P. Kinnucan, 57
Eski Şirketi: Broadband Research LLC
Suçları: Borsa yolsuzluğu için komplo kurmak;
Salıverilme tarihi: 2015 (4 yıl hapis cezası)
Eduardo A.Masferrer, 65
Eski Şirketi: Hamilton Bank
Suçları: Banka ve borsa yolsuzluğu
Salıverilme tarihi: 2052 (50 yıl hapis cezası)
Thomas J.Petters, 56
Eski Şirketi: Petters Group Worldwide
Suçları: Elektronik ortamda ve posta yoluyla yolsuzluk için komplo kurmak; posta yoluyla yolsuzluk; para aklamak için komplo kurmak; para aklamak
Salıverilme tarihi: 2052 (50 yıl hapis cezası)
Lance K.Poulsen, 71
Eski Şirketi: National Century Financial Enterprises
Suçları: Komplo kurmak, borsa yolsuzluğu; elektronik ortamda yolsuzluk; para aklamak; yalancı tanıklıkla yargıyı yanıltmak
Salıverilme tarihi: 2033 (30 yıl hapis cezası)
Martin Sigilitto, 65
Eski Şirketi: British Lending Program
Suçları: Elektronik ortamda yolsuzluk; posta yoluyla yolsuzluk; kara para aklama
Salıverilme tarihi: 2047 (40 yıl hapis cezası)
Keith F.Simmons, 49
Eski Şirketi: Black Diamond Capital Solutions
Suçları: Elektronik ortamda yolsuzluk ve borsa yolsuzluğu; para aklama
Salıverilme tarihi: 2053 (50 yıl hapis cezası)
Joseph F.Skowron, 44
Eski Şirketi: FrontPoint Partners LLC
Suçları: Insider trading için komplo kurmak; yargıyı engellemek
Salıverilme tarihi: 2015 (5 yıl hapis cezası)
Robert Thompson, 48
Suçları: Komplo kurmak; elektronik ortamda yolsuzluk; posta yoluyla yolsuzluk; banka aracılığıyla yolsuzluk; kimlik hırsızlığı; para aklamak; yargıyı engellemek.
Salıverilme tarihi: 2277 (309 yıl hapis cezası)
Randall T.Treadwell, 56
Eski Şirketi: Learn Waterhouse; Wealth Builders Club; Qwest International
Suçları: Komplo kurmak; elektronik ortamda yolsuzluk
Salıverilme tarihi: 2027 (25 yıl hapis cezası)
Steven E.Warshak, 48
Eski Şirketi: Berkeley Premium Nutraceuticals
Suçları: Banka yolsuzluğu; posta yolsuzluğu; para aklamak
Salıverilme tarihi: 2016 (25 yıl hapis cezası)
Sholam Weiss, 60
Eski Şirketi: National Heritage Life Insurance
Suçları: Şantaj; elektronik ortamda yolsuzluk; çalınan fonların eyaletler arası taşınması; para aklamak
Salıverilme tarihi: 2754 (845 yıl hapis cezası, 835’e indirildi).
ABD tarihinin en büyük sigorta yolsuzluğuna imza atan Sholam Weiss, yine ülke tarihindeki en uzun hapis cezasına çarptırılan beyaz yakalı oldu. Sholam Weiss 1993 yılında National Heritage Life Insurance Co’yu devraldı ve yaşlı müşterilerinden dalavereyle tam 450 milyon doları zimmetine geçirdi. Binlerce kişi Weiss yüzünden hayatını kaybetti. 1999 yılında, hakkında dava açılmasından sonra ama mahkumiyetinden önce Avusturya’ya kaçtıysa da ABD’ye iade edildi; burada 845 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 2011 yılında bir yargıç cezada 10 yıllık bir indirime gitti.
