Anadolu Grubu’nun ikinci hidroelektrik santrali olan, aynı zamanda bir Türk yatırımcının yurtdışında ürettiği elektriği Türkiye’ye sattığı ilk proje olma özelliği taşıyan Paravani HES Gürcistan’ın Ahıska bölgesindeki Türkiye-Gürcistan sınırına yaklaşık 25 km uzaklıktaki Paravani nehri üzerine kuruldu. 90 megavat kurulu güce sahip santralde, üretilen elektrik yılın 9 ayı boyunca Türkiye’ye, 3 ay da Gürcistan’a enerji sağlayacak.
İki komşu ülke arasında 400 kilometrelik enerji iletim hattının da inşa edildiği büyük bir projenin önemli ayaklarından biri olan Paravani HES, Enerji Bakanı Taner Yıldız, Gürcistan Başbakanı Irakli Garibaşvili, ve Gürcistan Enerji Bakanı Kakha Kaladz’nin katılımıyla hizmete açıldı. Açılış töreni öncesinde Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, Gürcistan’da gerçekleştirdikleri bu yatırımın ilk adım olduğunu belirterek, “Burada yabancı yatırımcıya çok büyük imkanlar sağlanıyor. Dış yatırıma oldukça açık bir ülke. Biz Gürcistan’da ilk olmanın avantajlarını yaşadık. Bu projede genelde geçerli olan yap-işlet-devret modelinden farklı bir durum söz konusu. Yaptığımız santrali devretmiyoruz, sonsuza kadar bizim. İlk 6 yılda projenin kendisini ödemesini bekliyoruz” dedi.
Birçok açıdan ilklerin projesi olan Paravani HES’in Türkiye’ye yapacağı elektrik satışının yıllık 20 milyon dolar civarında olacağını kaydeden Özilhan şöyle konuştu: “Paravani HES’te ürettiğimiz elektriği buradaki şirketimiz Türkiye’ye satacak. Ancak bu para daha sonra temettü olarak bizim grubumuza geleceği için, cari açıkla mücadeleye katkı sağlayacağız. Bir nevi ihracat yapmış olacağız. Bu açıdan bakıldığında da oldukça önemli bir proje ve biz bu şekilde Gürcistan’da yeni fırsatları değerlendiriyoruz. Şu anda somutlaşmış 2-3 proje üzerinde çalışıyoruz. Hedefimiz 2020’ye kadar 400-500 milyon dolar yatırımla 500 megavat kurulu kapasiteye ulaşmak.”
Paravani HES Genel Müdürü Murat Küçük, çevre dostu bir anlayışla inşa ettikleri santralde ayrıca balıklar ve kuşlar için özel göç yolları yaptıklarını söyledi. Balıkların yumurtlama döneminde akıntıya ters yönde hareket ettiklerini kaydeden Küçük şöyle devam etti: “Suyun kaynağına doğru yumurtalarını oraya bırakıyorlar. Biz de o nedenle balıkların güvenli bir şekilde yumurtlamalarını sağlayacak 81 metrelik özel bir hat oluşturduk. Kuşlar için de göç yollarını tespit ederek, güvenliklerini sağlayacak şekilde uyarı mekanizmaları kurduk.”
Türkiye’de son dönemde projelerin ÇED raporlarıyla ilgili yaşanan gecikmelerle ilgili soruya Tuncay Özilhan şöyle cevap verdi: “Türkiye’de nükleer ve HES projelerine karşı ciddi bir çevre hassasiyeti gelişti. Bu durum yatırımcıyı bir bakıma geri tutuyor. Yeni yatırımlar için hevesimizi kırıyor. Örneğin bu bölgede çok yoğun bir nüfus yok, çevre üzerinde hassasiyetle durduk. O nedenle HES’lerde ağırlığı Gürcistan’a vereceğiz.”
Enerji Bakanı Taner Yıldız da, Paravani HES’in Türkiye’ye komşu ülkeden elektrik sağlanması açısından önemli bir proje olduğunu belirterek şunları söyledi: “Türkiye’nin tüm komşuları ile iletim hattı mevcut. Şu anda 1000 megavata kadar elektrik iletim hattımız bulunuyor. Komşularımızla gerektiğinde karşılıklı olarak elektrik alım-satımı yapabiliyoruz. Bu siyasi sınırların korunup, ekonomik sınırların kalktığı, enerji sınırlarının genişlediği son derece faydalı bir faaliyet. Bu tür adımları genişleterek devam ettirmek istiyoruz. Şu anda AB enerji iletim hatları konusundaki uyum adımlarımız sonucunda eğer ihtiyaç olursa, örneğin Türkiye’den Fransa’ya elektrik satılabilecek.”
Paravani HES’in Gürcistan’daki su kaynaklarının yapısı nedeniyle 24 saat çalışabildiğini kaydeden Anadolu Grubu Enerji Koordinatörü Tuğban İzzet Aksoy, “24 saat çalıştığı için 90 megavat olduğu halde, Türkiye’deki 150 megavatlık bir santrala eşit güce sahip” dedi. Aksoy 45 ayda tamamlanan Paravani HES’in özelliklerini şöyle özetledi:
- Projede 2 bin kişi çalıştı. Sıfır kaza ile inşaatı tamamlandı.
- Buradan Türkiye’ye satılan elektrik ile 160 bin vatandaş aydınlanırken, 100 hastane ve 50 fabrikaya enerji verilecek.
- Bunun için 40 kilometrelik iletim hattı inşa edildiği ve Gürcistan-Türkiye arasında yapılan 400 kilometrelik iletim hattının bir parçası haline geldi.
- 185 milyon dolara mal olan projenin 115 milyon dolarlık kısmı European Bank for Reconstruction and Development (EBRD), International Finance Corporation (IFC) ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) kuruluşları tarafından verilen krediyle karşılandı.
- Projede şuana kadar 250 bin metreküp beton döküldü. Bu, 20 katlı 30 gökdelen demek. Toplam 12 bin ton demir; yani 2 Eyfel Kulesi inşa etmeye yetecek kadar demir kullanıldı.
- Enerji Tüneli uzunluğu 15 kilometre.
- Cebri Boru uzunluğu 1.2 kilometre. Ve 50 derece eğimle aşağı gidiyor.
- Santralin net düşüşü 390 metre.
- 2 ünite Alstom Francis tipi türbin. Tamamen santrale özgü tasarım ve üretim.
- 32 metre yüksekliğinde santral binası.
