Modern ve yaşam kalitesi yüksek akıllı şehirler oluşturmak, aynı zamanda ülke refahını artırmanın anahtarı. Bundan hareketle yerel yönetimler, üstlendikleri bu önemli rolü en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için ekonomik, teknolojik ve sosyolojik şehir yaşamına akıllı gelecek tasarımıyla entegrasyonu gerçekleştirmek durumunda.
Dünyada nüfusun şehirlere kaydığı günümüzde artan nüfusun daha fazla hava kirliliği, daha fazla enerji kaybı, daha fazla trafik sıkışıklığı, daha fazla atık sorunu oluşturduğu bir gerçek. Azalan kaynakların hayat tarzlarımıza, hobilerimize, zevklerimize hatta en temel ihtiyaçlarımıza etki ettiği noktada tasarrufu ve verimliliği artıran akıllı şehir uygulamalarına gereksinim duyuluyor. Daha akıllı binalara, daha akıllı enerji çözümlerine, daha akıllı iletişim ve bilgi teknolojilerine duyulan gereksinim belirginleşiyor.
Dünya nüfusunun yarıdan fazlası şu an şehirlerde bir arada yaşıyor. Hızla büyüyen şehirlerin 2020 itibariyle dünya nüfusunun yüzde 75’ini barındırması beklenirken, büyük kentlerin daha bugünden üretilen enerjinin yarısını tükettiği ve dünyanın karbon salımının yüzde 80’ine neden olduğu biliniyor. Gelişen teknolojiler insanların şehirlerle daha fazla etkileşime girmesini, insanların kamu alanlarını daha iyi değerlendirmesini, açık alanlarda yer alan inovatif çözümlerden daha etkin bir şekilde yararlanmalarını olanaklı hale getiriyor. Akıllı şehir uygulamalarının geleneksel metotlarla analitik biçimde harmanlanması sıkışan yaşam alanları, trafik, çevre kirliliği ve altyapı sorunları gibi faktörlerle mücadele için en etkin yöntem olması, şehirlerin dönüşümünü hızlandırması bekleniyor.
Kısacası gelecek odaklı akıllı şehirler oluşturmak için teknolojinin tüm olanaklarından yararlanmak gerekiyor. Mobil teknolojilerden sensör teknolojilerine, fiber internet altyapısından akıllı enerji ağlarına, akıllı ulaşımdan büyük veri ve veri analitiğine, şehir güvenliğinden sağlık, temizlik ve çevre düzenlemesine kadar hemen her alanda akıllı teknolojilere gereksinim duyuluyor.
NESNELERİN İNTERNETİ İMDADA YETİŞİYOR
Araştırmalara göre akıllı şehirleşme GSYİH’de yüzde 15 artış sağlıyor. Diğer yandan akıllı şehir teknolojilerine dünya ölçeğinde yatırım 2023 yılında 27,5 milyar dolara ulaşacak.
Güçlü internet altyapıları, bulut bilişim ve nesnelerin interneti (IoT) ile birlikte veri üreten sensörler, birbirleriyle konuşan cihazlar yaşadığımız şehirleri de şekillendiriyor. Nesnelerin interneti uygulamaları için şehirlerin 2020 yılına kadar 1,5 trilyon dolarlık bir kaynak ayırması bekleniyor. Akıllı toplu taşıma sistemleri, enerji tasarrufu sağlayan binalar, çevre ve atık yönetimi gibi basit uygulamalarla 2050 yılına kadar yaklaşık 22 trilyon dolar tasarruf sağlanması hedefleniyor.
Şehrin çeşitli mekanlarında bulunan sensörler veya akıllı cihazların birbirine nesnelerin interneti sayesinde bağlanmasıyla toplanan veriler, bulut bilişim depolarına yönlendirilerek büyük veri yığınlarını oluşturacak. Bu veri yığınlarının analitik programlarla analiz edilmesi, yorumlanması ve değerlendirilmesi sonucu hizmetleri iyileştirecek yeni fırsat ve olanaklar ortaya çıkacak.
Bu teknolojiler sayesinde havanın ve suyun izlenmesi, trafik yönetimi, sürücüsüz araçlar, kaynak ve altyapı yönetimi, felaket ve acil durum hizmetleri, toplu taşıma hizmetleri planlama ve yönetimi, insan kaynakları verimliliği, suç ve suçlu izleme ile katı atık yönetimi gibi uygulamalarda verimlilik artışı sağlanacak.
YILDA 30 MİLYAR TL’LİK KATKI
Vodafone, Deloitte Türkiye ve Türkiye Bilişim Vakfı işbirliğiyle oluşturulan Türkiye’nin en kapsamlı “Akıllı Şehir Yol Haritası Raporu”, 23 büyükşehir belediyesinin katılımıyla hazırlandı ve 2016 yılının sonunda sonuçları kamuoyuyla paylaşıldı. Raporda, akıllı şehir programlarının ülke ölçeğinde tasarlanması ve bütünsel bir biçimde uygulanması halinde akıllı şehirlerin Türkiye’nin gayri safi yurtiçi hasılasına yılda yaklaşık 30 milyar TL’lik katkıda bulunması öngörülüyor.
“Akıllı Şehir Yol Haritası” ile ilk etapta 30 büyükşehir belediyesinin akıllı şehir olması hedefleniyor. Rapora göre, bu hedefe ulaşılması halinde ülke genelinde yüzde 20 enerji tasarrufu sağlanabilecek. Akıllı trafik uygulamalarıyla, günde ortalama 100 dakikanın trafikte geçirildiği ve nüfusu 10 milyondan fazla olan bir şehirde vatandaşların trafikte geçirdiği zamandan yılda ortalama 104 milyon saat tasarruf edilebilecek. Ayrıca, akıllı kavşak uygulamalarıyla, kavşaklardaki duraklamalarda günde ortalama yüzde 45’e yakın azalma sağlanabilecek.
Yanı sıra “Akıllı Şehir Endeksi” çalışmasında, büyükşehir belediyelerinin ortalama dijitalleşme skoru yüzde 55 olarak tespit edildi. Belediyeler, Dijital Hizmetler’de yüzde 52, Dijital Operasyonlar’da yüzde 49 ve Dijital Teknoloji Platformları’nda yüzde 59’luk skora sahip bulunuyor.
Raporda vatandaşın sesine de yer verilmiş ve yaşadıkları belediyelerden beklentileri sorulmuş. Buna göre, vatandaşların belediyelerden en büyük çözüm beklentisi yüzde 78,9 ile ulaşım olurken, onu yüzde 73,7 ile trafik ve yüzde 2,6 ile otopark sorunu izliyor.
UZMAN GÖRÜŞÜ
İBB İSBAK Genel Müdürü Muhammed Alyürük: Bir dünya markası: Akıllı şehir İstanbul
Dünyanın en kalabalık şehirlerinden biri olan İstanbul, nasıl daha yaşanabilir, konforlu bir kent olabilir? Alyürük ile İstanbul’un teknolojiyle yönetimini, dijital İstanbul’u ve gelecekteki projeleri konuştuk.
İstanbul’un belli başlı ihtiyaçları neler? Bu ihtiyaçlara bilişim teknolojileriyle nasıl çözüm üretiliyor? Türkiye’de her beş kişiden biri İstanbul’da yaşıyor. Vatandaşlarımıza daha sürdürülebilir ve yaşanabilir şehirler sunmak için şehir hayatının her alanındaki teknoloji destekli sistem ler ailesinin yeni adını “akıllı şehir” olarak adlandırıyoruz. Bu bağlamda İstanbul’un ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) vizyon projesi olan Akıllı şehirleri, İBB iştiraki İSBAK (İstanbul Bilişim ve Akıllı Kent Teknolojileri A.Ş.) olarak hayata geçiriyoruz. Bu proje ile yönetim, ekonomi, mobilite, çevre, insan ve yaşam gibi işlevsel odak alanlarda sürdürülen çalışmalarla şehri hayatın her alanında üst seviyelere taşımayı hedefliyoruz.
Akıllı şehir vizyonu kapsamında şehre baktığımızda gelişen, önce insan bakış açısıyla sürekli değişen dinamikler göz önünde bulundurularak aşağıda belirteceğimiz ihtiyaçlar şehir hayatında büyük önem taşıyor:
- Kamu hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak.
- Yaşlılara, ihtiyaç sahiplerine evlerinin rahatlığında yüksek kalitede sağlık ve bakım hizmetleri sunmak.
- Girişimcilere, fikirlerinin daha hızlı meyve vermesi konusunda destek sunmak, deneyim ve kuluçka merkezleri oluşturmak.
- Şehir içi yolculuklarda evden işe, işten eve (kapıdan kapıya) daha hızlı ve konforlu ulaşımı sağlamak, şehir içi seyahat sürelerini kısaltmak.
- Alternatif enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmek, şehirde karbon ayak izinin azaltılmasını sağlamak.
- Büyüyen bir ekonomiye güç vermek için güvenilir ve maliyet açısından etkin, verimli kaynak yönetimini sağlamak.
- Şehrin gerçekzamanlı verilerini açık veri platformları üzerinden girişimcilere, vatandaşlara, öğrencilere sunmak.
- Engelli bireylerin hareketliliğini artırmak ve sosyal erişimlerine katkı sağlamak.
Bu maddeler ışığında teknoloji destekli yürüttüğümüz stratejik çalışmaları şöyle özetleyebiliriz:
- Bilginin daha erişilebilir ve hizmetlerin ekonomik açıdan daha uygun olmasını sağlamak amacıyla farklı departmanlardaki sistemleri, verileri ve insanları birbirine bağlayarak operasyonların ve altyapının dönüştürülmesi.
- Cihazlar, mobil uygulamalar, etkileşimli platformlar yoluyla anlık iletişimi mümkün kılarak vatandaşların ve işletmelerin sürece dahil edilmesi.
- Gençliği, yeni nesil yüksek becerili çalışanlar olmaya hazırlayan, girişimcilerin cesur fikirlerini besleyen ve şehirlerin küresel pazarda rekabet etmesine yardımcı olacak işler yaratan programlar yoluyla yeniliklerin ve fırsatların hızlandırılması.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak “Big Smart İstanbul” vizyonu ile içinde yaşadığımız şehirleri akıllı şehirlere dönüştürürken bu dönüşüme yön veren tüm tarafları, muhatapları bir paydada buluşturmayı önemsiyoruz. Dönüşüm için sağlanan uygun araçlar, eğitimler ve rehberlik ile ancak yeni nesil küçük işletmeler, rekabetçi işgücüne kendilerini hazırlayabilir ve fikirlerini, işletmelere dönüştürüp topluluğun ekonomisini geliştirebilir, vatandaşların karşılaştığı önemli zorlukları çözebilirler. Bu dönüşüm için çözüm olarak sunduğumuz Big Smart İstanbul vizyonu ile hayata geçirilecek Şehir Yönetim Merkezi’nde İstanbul’un üretmiş olduğu büyük veriyi yöneterek, katma değerli ürün ve hizmetlerin gelişimini sağlayacak açık veri platformları oluşturmayı hedefliyoruz. Bu sayede ekosisteme dahil olacak tüm startup ve girişimci şirketler şehrin açık verilerini kullanarak toplumsal ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlayacaktır. İSBAK olarak akıllı şehrin vazgeçilmez unsurları arasında gördüğümüz insan odaklı yaklaşımların şehrimize yansımasına olanak sağlayacak LivingLAB’ler ile vatandaş etkileşimini artırmayı, İnovasyon Merkezi, Bilim Merkezi ve Bilim Müzesi gibi projeler ile de İstanbul Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde kentimize akıllı şehir yolunda katma değer üretecek alanlar oluşturmayı hedefliyoruz.
İstanbul için mobilitenin önemi ve yararı nedir?
İstanbul’da yaşayan tüm vatandaşların hareketliliğinin sağlanması için akıllı ulaşım alanında da hem bireysel hem de toplu ulaşımda birçok çalışma eşzamanlı olarak sürdürülüyor. Bireysel ulaşımda trafik yönetimi ile trafik akışının sürekliliği, yol ağı kapasitesinin etkin olarak kullanılması, trafiğin 7/24 gerçekzamanlı tek merkezden izlenmesi, kontrol edilmesi, yönetimi ve denetimi sağlanıyor. Bunun için İstanbul’un değişik noktalarına kurulumu yapılan 2 bin 159 adet uzaktan kontrollü ve akıllı sinyalizasyon sistemleri ile trafik yönetilirken; 486 adet radar sensör (trafik ölçüm sistemi), 413 Bluetooth sensör (seyahat süresi hesaplama sensörleri) ve bine yakın trafik kamerası ile trafik anlık olarak izleniyor. Sensör ve kameralarla toplanan veriler veri analitiği ile trafik bilgisine dönüştürülerek şehrin çeşitli noktalarındaki değişken mesaj sistemleri (DMS), web/mobil uygulamalar ve radyo gibi dijital platformlar aracılığıyla kullanıcılara aktarılıyor. Tüm bunlarla birlikte 11’i mobil olmak üzere toplam 441 adet Elektronik Denetleme Sistemi’ni (EDS) daha güvenli trafik akışı için kullanıyoruz. Mevcut bu sistemlere ilaveten birçok yeni projeyi de art arda hayata geçiriyoruz. Yakın zamanda hayata geçirilecek olan ve tüm Marmara bölgesindeki vatandaşlarımızın vazgeçilmez uygulamaları arasına gireceğini düşündüğümüz İBBNavi navigasyon uygulaması, hem toplu taşıma hem de özel araç seyahat seçeneklerini kullanıcılara bir arada ve gerçekzamanlı olarak sunabilecek.
Yine araç-araç ve araç-yol haberleşme (V2V – V2I) teknolojileri gibi yenilikçi çözümleri kullanarak akıllı araç ve akıllı yol uygulamaları pilot projelerini yapıyor ve yakın gelecekte kullanıma sunmayı hedefliyoruz. Toplu taşımada ise filo takip sistemleri ile araçların gerçekzamanlı takibi yapılırken elde edilen veriler işlenerek yolculara araç/durak içi bilgilendirme sistemleri, web/mobil uygulamalar üzerinden bilgi akışı sağlanıyor. İşletme kısmında bu çalışmalar yapılırken planlama kısmında ise sıkışıklık ücretlendirmesi, yüksek yoğunluklu araç şeritleri (HOV) ve esnek mesai saatleri gibi Trafik Talep Yönetimi ile ulaşımda mevcut altyapıdan ve yapılacak olan yatırımlardan en verimli şekilde yararlanılması hedefleniyor.
İstanbul’un teknoloji kullanım ve dijitalleşme bakımından oranı nedir?
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile birlikte yürüttüğümüz “İstanbul, Akıllı Şehir” projesi kapsamında gerçekleştirilen analiz çalışmalarında elde edilen verilerde İstanbul, Akıllı Şehir Endeksi’nde; Dijital Kullanım, Dijital Erişim ve Geniş Bant Ücretini Karşılayabilme altbaşlıklarının bileşiminden oluşan Dijital Kapsam göstergesinde İstanbul yüzde 51 gibi bir değer aldı. Karşılaştırmaya Avrupa, Kuzey Amerika ve Uzakdoğu bölgelerinden akıllı şehirler alanında dünyanın en iyi şehirleri katılmışdı. Elde edilen veriler İstanbul’un dünyanın en iyileri olan şehirlerle karşılaştırıldığında yapılacak kısa vadeli etkin proje ve çalışmalar ile hızlı bir tırmanışa geçebileceğini gösteriyor.
İSBAK 2017 yılında hangi güncel teknolojilere yatırım yapacak?
İstanbul Büyükşehir Belediyemizle birlikte İstanbul’u geleceğe taşıyacak, rekabet, sürdürülebilirlik ve yaşanabilirlik açısından, şehirde yaşayan 15 milyon İstanbullu’nun ve 12,5 milyon ziyaretçinin hayat kalitesini artırmaya yönelik projelerin hayata geçirilmesi amacıyla İstanbul, Akıllı Şehir yolculuğunu başlatmış bulunuyoruz.
Akıllı şehir çalışmasını bir proje olarak değil bir yolculuk olarak görüyoruz çünkü bu yolculukta yapılan entegre çalışmalar ve iş birliktelikleri ile dünyanın 25 marka şehri arasında yer alan İstanbul çok yakın bir gelecekte hem marka değerini hem de yaşanılabilir şehirler arasındaki farkındalığını da ortaya çıkarmış olacak.
“Akıllı şehrin mimarı” sloganıyla İSBAK A.Ş. olarak yüklendiğimiz “akıllı şehir” misyonu gereği şehirde yaşayan insanların hayatlarını nasıl kolaylaştırabileceğimizin peşine düşmüş bulunuyoruz ve bu nedenle aşağıda belirtebileceğimiz yeni nesil teknolojileri yakından takip ediyor, yatırım planlarımız dahilinde gündemimize eklemeye devam ediyoruz. İSBAK olarak akıllı ulaşım sistemleri alanında ülkemizin ilk ve tek lisanslı Ar-Ge merkezimizi akıllı şehir çözümlerini kapsayacak şekilde genişleterek sürekli büyütüyoruz. 2017 yılı itibariyle de akıllı şehircilik başlığı altında odaklandığımız ana faaliyet alanlarımız:
• Bulut bilişim ve hibrit bulut teknolojileri.
• Büyük veri depolama, büyük veri analiz ve büyük veri işleme teknolojileri.
• Açık veri servisleri ve entegrasyonları.
• İş zekâsı ve karar destek sistemleri teknolojileri
• Nesnelerin interneti ve M2M teknolojileri
• Siber güvenlik ve NOC/SOC teknolojileri
• Mobil haberleşme teknolojileri – 5G
• Artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojileri
• Giyilebilir teknolojiler
• Deep learning (Derin öğrenme) sistemleri.
Netaş, IoT çözümleriyle Türkiye’de akıllı şehirlerin gelişmesine katkı sunuyor
Tüm nesneleri ve insanları birbirine bağlayan ve konuşturan nesnelerin interneti (IoT), akıllı şehir vizyonu ve stratejisi ile ilgili çalışmalarda/planlamalarda önemli bir yer tutuyor. Akıllı şehir kavramı içerisinde yaşayanların bireysel ya da kurumsal olarak katkıda bulunacağı açık bir inovasyon ortamını da beraberinde getiriyor. Kitlesel katılımların yoğun olacağı bu tür inovasyon ortamlarında hem problemleri doğru tanımlamak/belirlemek hem de onların çözümü hakkında yorum ve işlem yapabilecek düzeyde bir veri setine sahip olmak büyük önem taşıyor. Bu nedenle şehre ait verilerin açık bir şekilde paylaşılması günümüz dünyasında çok değerli. Bu paylaşımın sağlanması açısından, nesnelerin interneti IoT teknolojileri, akıllı şehir vizyonu ve stratejisi ile ilgili çalışmalarda/planlamalarda bilgi ve iletişim teknolojileri içerisinde önemli bir yer tutuyor.
İSTANBUL’UN AKILLI ŞEHİR ALTYAPISI NETAŞ’TAN
Netaş, iletişim ve bilgi teknolojileri sektöründe inovatif ve uçtan uca sistem entegrasyon ve teknoloji servisleri sunuyor ve bir yandan da büyük çaplı dijital dönüşüm projelerini gerçekleştirmeye devam ediyor. Bilgi ve iletişim teknolojileri alanındaki yenilikçi ve yaratıcı çözümlerle, ulusal ve uluslararası pazarda, servis sağlayıcılara ve kurumlara uçtan uca teknoloji hizmetleri sunan Netaş, IoT alanında da çalışmalarını son hızda sürdürüyor. Netaş’ın, hem saha hem de bulut ortamı için tasarladığı IoT ürünleri ile sektöre yön vermeyi hedeflediğini belirten Netaş Analiz, Tasarım ve Proje Yönetimi Kıdemli Yöneticisi Sait Şener, konuyla ilgili şunları söyledi:
“Akıllı şehir uygulamaları ve çözümleri, tüketicilerin kullanıcı deneyimini artırmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek için IoT teknolojilerini kullanıyor. Elektrik sayaç verilerinin otomatik olarak uzaktan okunması ve yönetilmesini, Netaş Enerji Otomasyon Sistemleri (NEOS) Akıllı Şebeke Çözümleri altında otomatik sayaç okuma sistemi ile hizmete sunmuştuk. Yine NEOS çözümlerimizden biri olan Akıllı Şehir Aydınlatma Yönetimi sistemimiz ise, şehir aydınlatmalarının tek bir noktadan yönetimini ve kontrolünü sağlayabildiği gibi, çeşitli senaryolar tanımlanarak aydınlatmanın gerektiği zaman gerektiği kadar yapılmasını da sağlıyor. Tüm şehrin aydınlatma elemanlarını yönetirken, entegre edilmiş sensörler ile nem, sıcaklık, hava kalitesi, gürültü düzeyi, ışık seviyesi gibi bilgileri şehrin binlerce noktasından toplayabiliyoruz. Akıllı şebekelerin önemli unsurlarından biri olan otomatik talep tarafı Katılımı teknolojisi üzerinde de yoğun çalışmalarımız devam ediyor. Bu teknoloji ile enerji talebinin aşırı arttığı durumlarda arz-talep dengesinin sağlanması için elektrik üretimin artırılmasının yerine, talebin kısıtlanması veya farklı zamanlara kaydırılması ve buna katılan tüketicilerin kısıtlamalardan gelir elde etmesi sağlanıyor.
Diğer yandan, Netaş olarak 50 yıldır edindiğimiz uluslararası iş yapma tecrübesi ve yetkinlikleriyle, şimdi de gelişmiş teknoloji birikimini İSBAK ile birlikte akıllı şehir projelerine aktaracak olmanın heyecanını yaşıyoruz. İstanbul’u uluslararası bir marka şehir yapmak için çalışmalarına yön veren İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve iştiraki İstanbul Bilişim ve Akıllı Kent Teknolojileri A.Ş. (İSBAK) ile “İstanbul, Akıllı Şehir” projesi için çözümler geliştirilmesi amacıyla bir işbirliği protokolü imzaladık. Netaş olarak, bu işbirliği çerçevesinde İBB’nin sağlayacağı bir coğrafi bilgi sistemi olan Kent Bilgi Sistemi verileriyle, İstanbul’da dünya çapında örnek olacak bir akıllı şehir uygulaması gerçekleştireceğiz. Uygulayacağımız yapay zeka çözümleri, artık uzaktan da olsa yönetim gerektirmeyen ve her durumda en iyi aksiyonları ortaya koyabilecek yetenek ve esneklikte olacak. Şehirde yaşayanları “düşünen” ve onların konforunu artırmak için enerji, ulaşım, sağlık, güvenlik, temizlik, eğitim, eğlence gibi temel alanlarda, insan beyninin çözemeyeceği karmaşık etkileşimleri analiz ederek, optimum sonuca ulaştıran ve eylemleri kendiliğinden yapan mekanizmalar oluşturulacak. Yüzbinlerce noktadaki IoT cihazlar ve sensörlerle şehrimiz tüm detaylarıyla analiz edilebilir, tahminlenebilir ve pek çok işlevi yapay zeka ile yönetilebilir hale gelecek.”
İSBAK VE NETAŞ, AKILLI İSTANBUL İÇİN EL ELE
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve iştiraki İstanbul Bilişim ve Akıllı Kent Teknolojileri A.Ş. (İSBAK) ile NETAŞ arasında, “İstanbul, Akıllı Şehir” projesi için çözümler geliştirilmesi, Ağ Yönetim ve Operasyon Merkezleri kurulması ve işletilmesi amacıyla, Barselona’da Dünya Mobil Kongresi’nde bir iş birliği protokolü imzalandı. Protokol, 28 Şubat tarihinde Barselona Dünya Mobil Kongresi’nde İSBAK A.Ş. Genel Müdürü Muhammed Alyürük ile NETAŞ CEO’su C. Müjdat Altay tarafından imzalandı.
NETAŞ ile yapılan işbirliği protokolü; akıllı şehir çözümleri için ortak projeler geliştirilmesinin yanı sıra bu projelerin omurgasını oluşturacak ağlar için Ağ Yönetim ve Operasyon Merkezleri’nin kurulması ve işletilmesini kapsıyor. Akıllı şehir çözümleri ile nesnelerin interneti alanında teknik bilgi paylaşımında bulunacak iki kurum, güçlerini birleştirerek hızlı-kazanım projeleri geliştirmeyi hedefliyor. İşbirliği kapsamında mevcut altyapıya destek sağlayacak yeni bir ağ sisteminin kurulumu da yer alıyor.
